İyi ki varsın Metin Akpınar

Yaşadığımız çağın baş döndüren değişim hızı yalnızca yakın geçmişi bugünden ayrıştırmakla kalmıyor; aynı zamanda kültür ve sanatın hayat bulduğu toplumsal belleği erozyona uğratıyor. Artık Google içeriğinde bulunmayan veya YouTube üzerinde kaydına rastlanmayan film, şarkı, tiyatro vs yok hükmünde!

Buna rağmen "zamanın ötesinde" varolan sanatçılar ve onların ustalıkları var. Metin Akpınar'a adanan "İyi ki Yapmışım" belgeseli bunun çok güzel bir örneği.  Daha önce Leyla Gencer'in hayatını anlatan "La Diva Turca"yı hazırlayan Selçuk Metin yine şahane bir iş çıkarmış. Çocuk yaşlarda edebiyata tiyatroya ilgi duyan Metin Akpınar'ın (d. 1941) sanat hayatı adeta Cumhuriyet'in 80 yıllık toplumsal ve siyasal tarihinin kısa bir canlandırması. Metin Akpınar'ın anlatımı, Ferhan Şensoy'dan Ahmet Gülhan'a, Perran Kutman'dan Nevra Serezli'ye daha pek çok sanatçının onunla ilgili paylaşımları tadına doyulmaz bir sunuma dönüşüyor. Ama hepsinden önemlisi Türkiye'nin eşsiz değeri, yaşayan tiyatro efsanesi sağlığında anılıyor, vefa gösteriliyor.

Zeki Alasya-Metin Akpınar ile taçlanan Devekuşu Kabare 1960'lardan 1992'ye kadar hiciv sanatının en incesini, "güldürürken düşündürmek" kavramının en mükemmelini sundu. Bu oyunlar zamana yenik düşmek şöyle dursun, kasetten CD'ye ve DVD'ye kadar her teknolojik yeniliğe adapte edilerek kuşaktan kuşağa aktarıldı; çünkü böyle bir talep vardı. Bugün 1980'lerden bir Devekuşu Kabare oyununu elde yazılı metin olmadan neredeyse ezbere oynayacak farklı yaşlarda o kadar çok kişi var ki!

Haldun Taner'in kabare tiyatrosu fikrine hayat veren Devekuşu Kabare ilk aşamada geleneksel tiyatro tarzı ile çelişkili bulunarak dışlansa da seyircinin ilgisi ile her türlü engeli aşar. Nice siyasi çalkantıya, darbelere rağmen perdeyi kapatmaz; dahası askeri darbe lideri Kenan Evren'in karşısında metin değiştirilmeden "Yasaklar" oynarlar. Banker Kastelli olarak bilinen Cevher Özden'in Konak Tiyatrosunu iş merkezi yapma kararı ile Devekuşu Kabare 1992'de kapanır ve geriye sahnelenmiş onlarca oyundan sadece kayıt altına alınabilen altısı (Deliler, Beyoğlu Beyoğlu, Yasaklar, Aşk Olsun, Dün Bugün ve Reklamlar) kalır.

"İyi ki Yapmışım" 2020'de gösterime girmesi planlanan bir filmdi, ancak pandemi şartları engel oldu. Netflix üzerinden izlenebilen "İyi ki Yapmışım" gerçek bir sanat emekçisi ve aydını Metin Akpınar'ı bilmeyenlere tanıtıyor, bilenlere kuvvetli bir hatırlatma yapıyor. Filmi izlerken, Devekuşu Kabare oyunlarında hicvedilen (acı ama gerçek diyebileceğimiz) "iki ileri bir geri" tarz ilerlemenin günümüzdeki resmi de belirginleşiyor. Metin Akpınar'ın "o zamanlar oynadığımız oyunların bugün sahnelenme şansı yok" dediği gibi; dönüp dolaşıp gelinen nokta eleştiriye tahammülsüzlük, otosansürün olağanlaşması ve "aman başımız ağrımasın" teslimiyetçiliği.