Uzmanlar, günümüz ilişkilerinde kaçıngan bağlanma tarzının oldukça yaygın olduğunu belirtiyor. Bu bağlanma şekli, duygusal yakınlıktan kaçınma, ani mesafe koyma ve aşırı bağımsızlık arzusu gibi davranışlarla kendini gösteriyor. Bilim, bu tutumların kökeninde çeşitli psikolojik faktörlerin yattığını vurguluyor ve ilişkilerdeki bu dinamiklerin anlaşılması gerektiğini ifade ediyor.
KAÇINGAN BAĞLANMA NEDİR?
Psikolojide “avoidant attachment” olarak geçen kaçıngan bağlanma, kişinin yakın ilişkilerde duygusal mesafe koruma, bağımlı görünmekten kaçınma ve yakınlığı tehdit olarak algılama davranışlarıyla tanımlanıyor.
Temeli, Bağlanma Kuramı’nın kurucuları John Bowlby ve Mary Ainsworth’un çalışmalarına dayanıyor.
ÇOCUKLUKTA BAŞLIYOR, YETİŞKİNLİKTE DEVAM EDİYOR
Araştırmalara göre kaçıngan bağlanma stilinin temeli çocukluk döneminde atılıyor.
Uzmanlar bu bireylerin çoğunda:
Duygusal olarak mesafeli ebeveyn,
İhtiyaçlara karşı duyarsız yaklaşım,
Sevginin davranışla değil başarıyla ilişkilendirildiği ortamlar
gibi ortak deneyimlerin görüldüğünü belirtiyor.
Yetişkinlikte ise bu durum “yakın ilişkiden kaçma” şeklinde kendini gösteriyor.
YAKINLIK KORKUTUYOR: DUYGUSAL MESAFE KORUMA EĞİLİMİ
Bilimsel çalışmalar, kaçıngan bağlanan bireylerin:
Duyguları konuşmada zorlandığını,
İlişkiler derinleştiğinde stres seviyelerinin yükseldiğini,
Tartışma veya bağ kurma anlarında geri çekilmeye meyilli olduklarını
ortaya koyuyor.
MRI çalışmalarında ise sevdiği kişinin fotoğrafına baksalar bile duygusal tepki merkezlerinin daha düşük aktivasyon gösterdiği bulunmuş durumda.
AŞIRI BAĞIMSIZLIK: ‘KİMSEYE İHTİYACIM YOK’ DUYGUSU
Uzmanlara göre kaçıngan bağlanmanın en belirgin işaretlerinden biri, abartılı bağımsızlık isteği.
Bu bireyler:
Yardım kabul etmekte zorlanıyor,
Duygusal destek talep etmiyor,
Partnerlerin “yakınlık” beklentisini baskı olarak algılıyor.
Bu nedenle ilişkilerde sıkça “ani uzaklaşma”, “soğuma” ve “bağlılıktan kaçma” davranışları görülüyor.
İLİŞKİLERDE EN ÇOK KAYGILI BAĞLANANLARLA ÇATIŞIYORLAR
Psikoloji literatürüne göre kaçıngan bağlanan kişilerin en zor anlaştığı bağlanma stili kaygılı bağlanan partner.
Bunun nedeni ise basit:
Kaygılı kişi yakınlaşmak ister → Kaçıngan uzaklaşır → Döngü başlar.
Uzmanlar bu ikilinin ilişkide en çok dramatik iniş-çıkışlar yaşadığını söylüyor.
SEVMEZLER Mİ? BİLİM CEVABI VERDİ
Kaçıngan bağlanan bireyler sevmez gibi görünse de bilimsel araştırmalara göre durum tam tersi:
Severler… ama incinmekten çok korktukları için duygularını bastırırlar.
Yakınlık arttıkça kaçmaları, hissetmedikleri için değil, hissetmenin riskli olduğunu düşündükleri içindir.
TEDAVİ EDİLEBİLİR Mİ? UZMANLAR: “EVET”
Psikologlara göre kaçıngan bağlanma değişebilir bir ilişki stilidir.
Güvenli bağlanmaya geçişi kolaylaştıran yöntemler arasında:
Şema terapi
EMDR
Duygusal farkındalık çalışmaları
Güvenli bağlanan partnerle sağlıklı ilişki deneyimi
yer alıyor.
Uzmanlar, farkındalık geliştirildiğinde kaçıngan bağlanan bireylerin ilişkilerde çok daha stabil ve açık olabildiğini vurguluyor.
