Strateji mugalata değildir
Bu haftaki yazımda dilimizde günlük olaylarla karıştırılan strateji kelimesinin ve kavramının gerçekte ne anlama geldiğini ele almak istiyorum. Bu konuda yıllar önce yazdığım bir yazı bazı ülkelerdeki uygulamalar konuyu gündeme getirdi.
Gerçi bir akademik makale gibi gözükecek ama bundan ders alınması gerektiğini hissettiğim için olayın köküne inmek istiyorum bir strateji hocası ve 14 yıl yayımlanan Strategic Management Review/Journal of Marketing and Strategic Management isimli akademik, hakem heyetli dergilerin Genel Yayın Müdürü olarak. Dergileri yayımlamaya son verdim yakında iki ciltlik bir derleme kitabımız bu dergiden seçilmiş önemli makaleleri bir araya getiriyor. Bu yazı biraz ders notu niteliği taşırsa bağışlayın. Bugün biraz daha fazla akademik olma zorunluluğu hissettim nedense. Mugalata ise bilerek yalan söylemek ve bunu tekrarlamaktır. Batı dillerinde mugalatanın karşılığı Demagojidir.
Strateji kelimesinin kökeni yunanca "strategos"'dan gelir. Çok önceleri ordu yöneten bir generalin görevini tanımlamak için kullanıldı. Daha sonraları "generallik sanatı"-yani "general olmanın gerektirdiği ruhsal ve davranımsa nitelikleri" belirleyen bir deyim haline geldi. Milattan önce 450 yıllarında, Perikles döneminde "sevk ve idare niteliği-yani yönetim, liderlik, hitabet kabiliyeti ve güç" anlamına gelirken, sonraları gene değişime uğradı ve Büyük İskender’in dünyayı zapt etmek için yaptığı savaşlardan sonra da "emrindeki gücü rakipleri yenerek dünya çapında-küresel-bir yönetim kurmak için kullanmabilmek yeteneği" anlamında kullanılmaya başlandı. Daha sonra bu askeri deyim diplomatik amaçlarla da kullanılır oldu. En son olarak da iş hayatında ve sporda kullanılan bir kavram haline geldi.
Bugünkü çağdaş anlamıyla; "uzun dönemli ve yaşamsal önem taşıyan konularda belirli hedeflere yönelmek için mevcut varlık ve güçlerin seferber edilerek, eşgüdüm içinde birbirlerini tamamlayan bir biçimde kullanılması ve bunu yaparken içteki zafiyetin olumsuz yanlarını ortadan kaldırarak ve başkalarında olmayan güçlü yanlarını kullanarak ve mevcut dış fırsatlardan yararlanarak, dıştan gelebilecek tehditlerin etkisizleştirilmesi" demektir. Strateji sadece bilinen ve beklenenlerle değil, beklenilmeyen ve bilinmeyen gelişmelere de karşı hazırlıklı olmak ve her durumda amaca ulaşmayı gerekli kılar. Strateji Türkçe’ deki güzel deyimimiz olan "Olmadık Olmaz" sözünü daima akılda tutmayı ve olmadıklara karşı da hazırlıklı olmayı zorunlu kılar.
Strateji belirlenmiş bir amaca ulaşmayı gerektirir. O halde gelecekteki belirli bir noktaya yöneliş ve belirli bir zaman unsuru taşır. Strateji bu amaca ulaşmak için gerekli olan ve önceden belirlenmiş eylemleri, çabaları ve bunların da planlanmasını, uygulanmasını, gerekirse değiştirilerek ve değişen koşullara göre zamanın ve olanakları sınırlayıcı çerçeveleri içinde yeniden değerlendirilmesini, denetlenmesini ve hataların önlenerek ve dersler alınarak yeni alternatifler geliştirilerek yeniden uygulanmasını gerekli kılar. Bu eylemler, çabalar ve planlanan hareket biçimleri stratejinin uygulamadaki politikalarını ve taktiklerini belirlerler. Yani hazırlanan planlar, politikalar ve uygulanan taktikler stratejilerin başarılı olmasını sağlarlar. Sonuçta hedeflenen noktaya varılır.
AKP yönetiminin strateji diye gerek maliye bakanı gerek de parti gelenlerinin pazarlamaya çalıştıkları palyatif tedbirler strateji değildir, sadece zaman kazanmaya yönelik geçici oyalama taktikleridir. Gerçek strateji anlamında uzun vadeli hiçbir kıymeti-harbiyesi yoktur. Aynı kafa yapısı ve bilgisizlikle aynı yöntem ve aynı yollar kullanarak farklı başarılı sonuçlar bekleme cehalettir. Amaç çözüm değil başa gelecek önlenemeyecek mali felaketleri yok saymak ve kafayı kuma gömmektir. Ama geçmişteki cehalet ve inat sorunları çözebileceklerine dair hiçbir umut vermemektedir.
