“Dünya Taliban’ın yalanlarına kandı”

Muhalif Özel / Oğuz Büber

Sürgündeki Afganistan Parlamentosu’nun ilk kadın başkan yardımcısı Fawzia Koofi New York Times’ta yer alan yazısında Taliban’a yönelik sert eleştirilerde bulundu.

Koofi yazısına, “26 Eylül 1996'da Taliban savaşçıları başkenti ele geçirip ele geçirdiğinde Kabil Üniversitesi'nde birinci sınıf tıp öğrencisiydim.” diyerek başlıyor. Devamında, “Günlerden perşembeydi. Bunu net bir şekilde hatırlamamın sebebi hafta sonuna kadar okul ödevlerimi bitirmek için çalışmamdı. Fakat bu görevler bir anda önemini yitirmişti. Çünkü Taliban, bundan böyle tüm kadın ve kız çocuklarının ‘ikinci bir emre kadar’ okullardan, iş yerlerinden ve hatta yanlarında bir erkek refakatçi bulunmadan toplum içine çıkmalarından men edildiklerini duyurmuştu.

Sonraki beş yıl boyunca; ABD liderliğindeki uluslararası güçler 2001’de Taliban’ın terör saltanatını sona erdirene kadar, Afgan bir kadın dünyaya sadece evinin penceresinden bakabiliyordu.”

Burada yaşanan umutsuzluğun, milyonlarca yeni nesil Afgan kadın tarafından tekrar hissedildiğini belirten Koofi, “Taliban’ın Ağustos 2021’de Afganistan’da yönetimi yeniden ele geçirmeden önce; dünyadaki korkuları hafifletmek için verdiği ılımlılık taahhütleri arasında kadın haklarını koruma sözü de bulunuyordu. Ancak o zamandan beri kadınları temel insan haklarından yoksun bırakan düzinelerce yaptırım uygulandı. Geçtiğimiz ay kadınların üniversitelere gitmesini yasaklamak da bunlar arasında.” diyor.

Uluslararası toplumun kandırıldığı ayan beyan ortada olduğunu söyleyen Fawzia Koofi, “Son yirmi yılda gerçekleştirilen toplumsal ilerlemeyi tersine çeviren Taliban liderleri, acımasız köktendinci İslami ve cinsiyet ayrımcılığına dayalı rejimlerini yeniden kurdular.

Tüm bunlara karşın uluslararası toplum Taliban’la siyasi ve güvenlik temelli temaslarını sürdürmeye devam ediyor. Bu durum aslında uzun vadeli olarak düşündüğümüzde dünya için güvenlik tehdidi artıran riskli bir yanlış okuma.” ifadelerini kullanıyor.

Taliban’ın geçmiş yönetimlerin yaptığı gibi şiddet ve aşırılık yanlısı bir nesil yetiştirdiğini belirten Koofi, “Şiddeti destekleyen bu aşırılık yanlısı ideolojiye okul müfredatlarında da yer veriyorlar.

IŞİD de Taliban’ın yönetimi ele geçirmesinden bu yana Afgan topraklarındaki operasyonlarını arttırdı ve ölümcül tehdidini sürdürüyor.” diyor.

Taliban'ın iktidara geldiği ilk dönemde çoğu Afgan kadından daha şanslı olduğunu ifade eden Koofi o dönemde yaşadıklarını şu şekilde anlatıyor:

“Afganistan'da eski rejim tarafından hiç fethedilmemiş tek eyalet Badakhshan'daki evime kaçtım ve kızlar için bir İngilizce okulu kurdum. Taliban’ın kovulmasının ardından oluşan kırılgan demokraside siyasete girdim. Açık sözlü bir kadın olduğumdan dolayı Taliban’ın öldürülecek listesinde yer alıyordum ve 2020 yılında kolumdan vurulmamın yanı sıra defalarca suikast girişimine uğradım.

Ölmemi isteyenlerle daha sonra yüz yüze gelecektim. Afgan Parlamentosu'nun ilk kadın başkan yardımcısı olarak, 2021'de Doha'da Taliban ile barış görüşmelerinde ülkemin temsilcileri arasında yer aldım. Toplantı esnasında Taliban üyeleri gözlerimin içine bakarak kadınların iş hayatına, her türlü sosyal ve siyasi hayata katılımlarının olacağına; hükümet bakanı ve hatta başbakan olmasına izin verileceğini söylediler.

Tüm bu vaatlerine karşılık olarak Taliban, Afganistan’da kadınları tekrar sildi. Toplumda yalnız başlarına seyahat etmelerine, iş aramalarına veya altıncı sınıftan sonrasında eğitim almalarına engel oldular. Vaatleriyle çelişen bir diğer durum da şuydu: 11 Eylül 2001 saldırılarının hamilerinden biri olan El Kaide lideri Ayman el-Zevahri'nin geçtiğimiz yıl ABD tarafından düzenlenen insansız hava aracı saldırısında öldürüldüğü belirtilmişti. Ancak şahsın Kabil’de yaşadığı ortaya çıktı.”

Afganistan Parlamentosu’nun ilk kadın başkan yardımcısı Fawzia Koofi Taliban’ı tüm dünya için büyük bir problem olarak tanımlıyor ve bu problemden kurtulmak için yapılması gerekenleri şöyle sıralıyor:

-Yıllar önce Afgan halkının Taliban sorunundan kurtulması için çok fazla çaba harcayan ABD ve tüm dünya; Taliban ile temasları kesmeli ve Afgan muhalif gruplarla iletişim kurmalıdır.

-Hayatta kalmalarını sağlayan uyuşturucu kaçakçılığı gelirleri de olmak üzere tüm para kaynakları kesilmelidir.

-Uluslararası Ceza Mahkemesi vb. yasal organlar Afganistan’daki insan haklarına ilişkin soruşturma başlatmalıdırlar.

-Tüm bunlar yapılırken yoksullar için yapılan yardım malzemesi akışının devam etmesi için tüm hassasiyet gösterilmelidir.

-Tutulmayan sözlerin her birini yerine getirilene dek Afganistan halkının hissettiği aynı acı onlara hissettirilmelidir.

Bu yaptırımların uygulanmaması durumunda Afgan halkının geçmişte olduğu gibi aynı kabusa mahkum edileceği belirten Koofi, Taliban kaynaklı olarak ortaya çıkacak kaos ve aşırılık tüm dünyaya sirayet edeceğini söylüyor.