Evde veya iş yerinde en ufak bir dağınıklığın bile sizi huzursuz etmesi, basit bir titizlik takıntısından çok daha fazlası olabilir. Psikologlara göre dağınıklığa tahammül edememek, zihnimizin derinlerinde yatan kontrol, güvenlik ve denge arayışının somut bir yansıması.
Uzmanlar, bu davranışın sadece bir estetik tercih olmadığını, beynin belirsizliğe düşük tolerans gösterme eğilimiyle doğrudan ilişkili olduğunu belirtiyor. Düzen, bazı kişiler için fiziksel bir temizlikten çok, duygusal bir güven alanı anlamına geliyor.
Mükemmeliyetçilik, yüksek sorumluluk duygusu ve anksiyete eğilimi bu davranışın temelinde yer alıyor. Princeton Üniversitesi’nde yapılan bir nörobilim araştırması da bu durumu destekliyor. Araştırmaya göre dağınık ortamlar beynin dikkat sistemini yoruyor, görsel karmaşa stresi artırıyor ve kortizol seviyesini yükseltiyor.
Buna karşın, düzenli ortamlarda çalışan bireylerin odaklanma süresinin daha uzun, zihinsel performansının daha güçlü olduğu görülüyor. Üstelik bu etki sadece yetişkinlerle sınırlı değil. Düzensiz ev ortamlarında büyüyen çocuklarda dikkat dağınıklığı ve bilişsel gelişim zorluklarının daha sık görüldüğü bildiriliyor.
Psikologlar, bu davranışın her zaman bir psikolojik sorun anlamına gelmediğini, önemli olanın düzen ihtiyacının hayatı ne ölçüde kontrol ettiği olduğunu vurguluyor. Bazı kişiler içsel karmaşayı dengelemek için fiziksel alanlarını düzenli tutuyor; dağınık bir ortam ise bu dengeyi kolayca bozabiliyor.
Uzmanlara göre sağlıklı bir yaşam alanı için “esnek düzen” anlayışı benimsenmeli. Yani düzen korunurken, hayatın doğal akışına ve küçük kusurlara da yer verilmeli. Böylece katı mükemmeliyetçiliğe düşmeden, hem zihinsel netlik hem de iç huzur sağlamak mümkün oluyor.
