Giresun’un Doğankent ilçesi, hem coğrafi konumu hem de tarihsel arka planıyla isminin kökeni konusunda oldukça zengin bir hikayeye sahip. İlçenin bugünkü ismini alması yakın dönem bir idari karar olsa da, geçmişte taşıdığı isimler bölgenin tarihine ışık tutar.
İsmin kökenini ve değişim sürecini şu başlıklarla detaylandırabiliriz:
1. "Doğankent" İsmi Nereden Geliyor?
İlçenin bugünkü ismi olan Doğankent, bölgenin kadim kültürü ile idari bir değişikliğin birleşimidir.
Kuşçuluk ve Çepni Geleneği: Bölgenin yerli halkı olan Çepni Türkmenlerinin tarihinde "yırtıcı kuş yetiştiriciliği" (özellikle şahincilik ve doğancılık) önemli bir yer tutar. Osmanlı döneminde bu bölgedeki halkın bir kısmının, sarayın avcı kuş ihtiyacını karşılamak üzere "doğancı" olarak görev yaptığı ve bu sebeple vergi muafiyeti gibi ayrıcalıklara sahip olduğu bilinir. 1960'larda isim değişikliği yapılırken, yörenin bu köklü "Doğan" (şahin/atmaca türü kuşlar) besleme geleneğine atıfta bulunularak Doğankent ismi seçilmiştir.
Resmi Değişiklik (1964): İlçe merkezi tarih boyunca "Harşit" adıyla bilinirken, 1964 yılında (bazı kaynaklarda süreç 1961'de başlar) yapılan resmi bir düzenlemeyle ismi Doğankent olarak değiştirilmiştir. Bu değişikliğin arkasında, o dönemde Türkiye genelinde yerleşim yeri isimlerini Türkçeleştirme politikaları ve bölgede kurulan Hidroelektrik Santrali'nin (HES) yarattığı yeni şehirleşme/kentleşme (Kent) algısı yatmaktadır.
2. Tarihi İsmi: "Harşit" ve Kökeni
Doğankent, yerel halk ve tarihçiler arasında hala yaygın olarak Harşit adıyla anılır. Hatta ilçenin bulunduğu vadi (Harşit Vadisi) ve içinden geçen çay (Harşit Çayı) bu ismi yaşatmaya devam etmektedir. "Harşit" isminin kökenine dair birkaç güçlü teori vardır:
Güneş Teorisi (Hurşid): En yaygın rivayetlerden biri, kelimenin Farsça kökenli "Hurşid" (Güneş) kelimesinden türediğidir. Vadi yapısı ve güneşin bölgeye düşüş açısı nedeniyle "Güneşin en sıcak/etkili olduğu yer" manasında kullanıldığı düşünülür.
Coğrafi Teori (Taş ve Diken): Bir diğer görüşe göre ise isim, Farsça "Har" (Diken) ve "Şit" (Taş/Çakıl) kelimelerinin birleşimidir. Harşit Çayı'nın hırçın yapısı ve vadinin taşlık, sarp coğrafyası bu "Dikenli/Taşlık Bölge" tanımına uymaktadır.
Maden/Cevher Teorisi: Tarihçi Fahrettin Kırzıoğlu gibi bazı araştırmacılar ise ismin "Haş-rûd" kökünden gelebileceğini savunur. Burada "Haş/Kaş" (Mücevher, yüzük taşı) ve "Rûd" (Irmak/Nehir) anlamındadır. Gümüşhane bölgesindeki gümüş madenlerini taşıyan veya onlara giden nehir anlamında "Cevher Irmağı" gibi bir anlam yüklenir.
3. Daha Eski İsimleri: Manastırbükü ve Kürtün-i Zir
Doğankent, tarihsel kayıtlarda Harşit'ten önce de farklı isimlerle anılmıştır:
Kürtün-i Zir: Osmanlı idari yapısında bölge "Aşağı Kürtün" anlamına gelen bu isimle anılmıştır (Zir: Aşağı, Bala: Yukarı).
Manastırbükü: Bölgede eski dönemlerde bir manastırın varlığına veya o yöne giden yol ayrımına atfen, yerleşim yeri bir dönem "Manastırbükü" olarak da kayıtlara geçmiştir.
Özetle
Giresun’un bu ilçesi; Osmanlı dönemindeki "Kürtün-i Zir" ve "Manastırbükü" isimlerinden, Kurtuluş Savaşı'nda Rus işgaline karşı efsanevi bir direniş hattı olan "Harşit" ismine evrilmiş; son olarak da yöre halkının kuşçuluk yeteneğine ithafen "Doğankent" adını almıştır. Bugün tabela ismi Doğankent olsa da, tarihsel hafızası "Harşit" isminde saklıdır.
