Uzaya Çıkan Türkler

İlk uzaya çıkan Türk kimdir?

Türkleri sadece Türkiye’de yaşayanlardan ibaret olarak görürseniz bu soruya yanıt veremeyebilirsiniz. Ancak Dünya’nın en uzun savunma duvarı olarak kabul edilen Çin seddinden başlayarak, Osmanlıların ‘’Venedik Körfezi’’ olarak adlandırdığı Adriyatik denizine kadar koskoca bir coğrafyayı ele aldığımızda ise birden çok Türk’ün fezaya çıktığını rahatlıkla söyleyebiliriz.

Uzaya çıkan ilk Türk 1929 yılında Çuvaşistan’ın İdil nehri kenarında ki başkent Çubuksaray’ın (Cheboksary) Sorseli köyünde dünyaya gelen Andriyan Grigoryeviç Nikolayev olmuştur. Çiftlikte çalışan bir işçinin oğlu olan Nikolayev, 1950 yılında Sovyet ordusuna alınmış uçmaya merakı olduğundan hava kuvvetlerine geçerek 1954 yılında pilot olmuştu. 1960 yılında ise kozmonot olmaya karar vermiş ve gerekli özel eğitimleri almıştır. Takvimler 12 Nisan 1961 tarihini gösterdiğinde Vostok 1 kapsülüyle uzaya çıkan ilk insan Rus ‘’Yuri Gagarin’’ ve 23 gün sonra yani 5 Mayıs’ta Freedom 7 kapsülüyle uzaya çıkan ikinci insan Amerikalı ‘’Alan Shephard’’ ile 1955 yılında başlayan Sovyet – Amerikan uzay yarışı ivme kazanmış, soğuk savaş Dünya dışına taşarak artık uzayda da rekabet başlamıştı.

Bu rekabet çerçevesinde Nikolayev 11 Ağustos 1962 yılında şimdi ki Kazakistan devletinin sınırları içinde bulunan meşhur Baykonur uzay üssünden Şahin (Sokol) çağrı koduyla Vostok 3 uzay gemisine binerek uzaya çıkan ilk Türk olarak tarihe adını yazdırdı. Nikolayev ayrıca dünyanın ilk uzaydan renkli görüntüsünü çeken uzay insanı olmuştur.

Hristiyan Çuvaş Türk’ü Nikolayev, kendisi gibi kozmonot olan ve uzaya çıkan ilk kadın ünvanına sahip Valentina Tereşkova ile evlenmiş, bu evlilikten bir kız çocuğu dünyaya gelmiştir.  Sonrasında boşanan Nikolayev, 2004 yılında kalp krizi geçirerek doğduğu köye defnedilmiştir.

Uzaya çıkan ikinci Türk ise; Kafkasya’da bir Türk kavmi olan Lak asıllı Musa Khiromanovich Manarov olmuştur. 22 Mart 1951 yılında Bakü’de dünyaya gelmiş olan Manarov, Sovyet hava kuvvetlerinde Albay olarak görev yaparken 1 Aralık 1978 tarihinde kozmonot olarak seçilmiştir. 21 Aralık 1987 ile 21 Aralık 1988 tarihleri arasında Soyuz TM-4 aracında uçuş mühendisi olarak görevlendirildi. Uçuş süresi 365 gün 22 saat 38 dakika oldu. Böylece uzayda 1 yıldan fazla kalan ilk uzay insanı olarak tarihe geçmiştir. Evli ve iki çocuk babası olan Manarov, halen Moskova’da yaşamaktadır.

Uzaya çıkan 3. Türk ise 27 Temmuz 1946 yılında Kazakistan’ın Karagandı şehrinde dünyaya gelen Toktar Aubakirov olmuştur. Türkiye kamuoyu Aubakirov’u ‘’Uzaya çıkan ilk Türk’’ olarak tanımaktadır. Hatta PTT’nin 1986 yılında düzenlediği ‘’2000 yılına mektup’’ kampanyasına istinaden uzaya giden ilk Türk’e verilmek üzere yazılan mektup Aubakirov’a teslim edilmiştir. Aslında teslim edilmesi gereken o zaman hayatta olduğu da bilinen Nikolayev olması gerekirdi. Toktar Aubakirov hava kuvvetlerinde pilot iken 2 Ekim 1991 tarihinde Soyuz TM-13 ile uzaya çıkabildi. Uzaya çıktığında Sovyetler henüz dağılmamıştı. Uzaya çıkarken Sovyet, inerken ise Kazakistan vatandaşı olarak yeryüzüne ayak basmıştır. Böylelikle kendi isteğiyle olmasa bile uzayda vatandaşlık değiştiren ilk insan oldu.

Kur’an-ı Kerim’i uzaya çıkaran tek kozmonot ve uzaya çıkan 4. Türk ise Talgat Musabayev olmuştur.1951 yılı Kazakistan doğumlu olan Musabayev 1 Temmuz 1994 tarihinde uzaya çıkmıştır. Çocukluğunda Yuri Gagarin’in uzaya çıkmasından çok etkilenen Musabayev uzaya çıkmayı hayal etmiş ve bu hayalini gerçekleştirmiştir. Şu an için ise Kazakistan Uzay Ajansı’nın Başkanı olarak ülkesine hizmet ediyor.

Uzaya çıkan 5. Türk; Kırgızistan’dan Özbek Türk’ü Salizhan Sharipov olmuştur. Nam-ı diğer Tek kaş Sharipov ayrıca Tacik kökenlidir. 22 Ocak 1998'de ilk uzay uçuşunu gerçekleştirerek Kırgızistan’ın uzaya çıkan ilk uzay insanı olmuştur. Kırgız devleti kendisini Altın yıldız madalyasıyla onurlandırmıştır.

1972 yılında Kazakistan’da dünyaya gelen Aidyn Aimbetov ise askeri pilot olarak başladığı kariyerine 2002 yılından itibaren kozmonot olarak devam etti. 2009 yılında ki global krizden dolayı kavuşamadığı çocukluk hayaline 1 Eylül 2015 yılında sürpriz bir şekilde yedeklerdeyken seçildi. Böylece uzaya çıkan 6. Türk ve 3. Kazakistan vatandaşı olarak tarihe geçti. Verdiği bir röportajda ‘’Uçuştan döndükten sonra daha hoşgörülü olduğumu hissediyorum. Bununla birlikte, insanın sonsuz evrende sadece bir nokta olduğunu ve birbirimize karşı daha hoşgörülü olmamız gerektiğini anladım.’’ Açıklamasında bulunarak uzaya çıkmanın insanı olumlu yönde değiştirdiğini vurgulamıştı.

Peki fezaya çıkan 7. Türk kim olacak?

Türkiye’den çıkar mı dersiniz… Neden olmasın!

Bilindiği üzere insanı uzaya çıkarabilen Dünya’da üç ülke var; A.B.D, Rusya ve Çin

Türkiye, Milli Uzay Programı kapsamında uzaya çıkacak olan Türk için 36 Bin başvuru aldı. 70 Milyon doların üzerinde maliyetin olacağı tahmin edilen uzay programıyla ilgili 2023 yılında Türkiye’den birinin uzaya çıkması hedefleniyor. Rusya’nın savaşta olması sebebiyle bu program A.B.D ile gerçekleştiriliyor. Nihai hedefin gerçekleşmesi için Elon Musk ile görüşüldü. Türkiye Cumhuriyeti’nin 100. Kuruluş yılında Space X firmasının kapsülüyle uzaya ilk insanımızı gönderebilmenin gururunu yaşayabiliriz.

(Kaynak: Türk Yurdu Dergisi, S:421, Eylül 2022, s. 71-73)