Bağımsız adaylar - düşük oya sahip partiler, muhalefet partilerine seçim kaybettirir mi?

Muhalif Analiz - Oğuz Büber

Yukarıda bahsettiğimiz isimler ve benzerleri için muhalefete seçim kaybettirmeye çalışıyorlar gibi ithamlarda bulunuyorlar. Bu iddialar ne ölçüde doğru? İsterseniz bu durumu veriler üzerinden inceleyelim.

Tunceli Belediye Başkanı Fatih Mehmet Maçoğlu en çok konuşulan isimlerden biriydi. Kadıköy adaylığı sonrasında ilk akla gelen “Kadıköy zaten CHP’nin kalesi olan bir yer neden Kadıköy’den aday oldu?” sorusu oldu. Aynı diğerleri gibi…

Komünist başkan olarak da bildiğimiz Maçoğlu bu soruyu şöyle yanıtlıyordu:

“Sol-sosyalist kurumlarda; İzmir’de, Aydın’da, İstanbul’da farklı ilçelerde tartışma yürütüldü. Bizler iktidar ya da muhalefet meselesinden çok bir sosyalist programın bu mevcut burjuva siyasetlerin çok çok ilerisinde olduğunu düşündüğümüz ve bu ülkenin emekçilerinin olduğu bütün alanlarda bu programı geliştireceğimizi düşünüyoruz.

Bireysel bir karar değil, kurumsal bir karar - ortak bir karar; sosyalist bir programın, devrimci - halkçı bir programın ülkenin bütünlüğü içerisinde, ülkenin genel gidişatını gören, gelecekle ilgi kaygıları bulunan ve bu gidişatın ezilenlerin, emekçilerin, kadınların LGBTİ+’ların hayatın bütün alanında bu kadar kötü giden bir yönetim biçiminden olmasından duyulan bir sorumluluk meselesidir. Yani sosyalistler ülkenin bütününe dair program yaparlar. Evet, bir gün bir yerde, başka zaman başka yerde girerler. Ama esas program, esas yapmak istedikleri şey; ülkenin bütün ilçelerine, beldelerine, illerine yaymaktır.”

Maçoğlu’nun cevabı,  birçok kişiye her ne kadar tatmin edici gelmese de, biz esas konumuz çevresinde durumu değerlendirmeye geçelim: Maçoğlu’nun Kadıköy’de CHP’ye kaybettirip iktidar partisine kazandırma durumu olabilir mi?

Kadıköy, bir önceki seçimlerde (2019) CHP’nin yüzde 65,99’luk bir oy oranı ile kazandığı bir bölge. İlçede 2019 seçiminde CHP adayı haricinde herhangi bir sol görüşlü adayın yer almadığı da görülüyor. CHP adayı Şerdil Dara Odabaşı’nın en yakın takipçisi ise yüzde 19,54’lük oy oranı ile AK Parti adayı Özgül Özkan Yavuz.

Oy oranları göz önüne alındığında, Maçoğlu’nun sol oylarını bölme ya da CHP’den oy çalma durumunda bile AK Parti’ye kazandırma durumu oldukça zor görünüyor. Nitekim iki gün önce son Kadıköy anketini açıklayan TKP Kadıköy adayı Maçoğlu, “Şu anda bizimle CHP’nin oy potansiyelimiz yüzde 30’un üstünde. İkimiz de yüzde 30’un üzerindeyiz. CHP ile bizim aramızda 1-2 puan var onu da söyleyeyim. Kimin önde olduğunu söylemem ama yüzde 1-2 puan fark var.” diyerek bu oranlara yakın bir sayı veriyor.

Tabii bu oranlar resmi veriler değil. Ama yine de Maçoğlu yarışa kaybettirmek için değil de kendi kazanmak için girmiş gibi duruyor. Çünkü çok büyük olasılıkla yine CHP’nin kazanabilme ihtimali yüksek iken AK Parti’nin kazanmak için gerekli oy oranına çıkma şansı çok düşük duruyor.

Gelelim yine ana muhalefet partisinin kalelerinden olan Beşiktaş’a. Ünlü dağcı ve aktivist Nasuh Mahruki; CHP’den Beşiktaş aday adaylığı başvurusu yapmış, aday gösterilmemesi sonrasında ise bağımsız aday olmuştu.

Everest Dağı’na tırmanan ilk Türk olarak da bilinen isim, bu hamlesinin sebebi olarak ise Beşiktaş’ın yaşadığı sorunlara çözüm getirme sebebiyle böyle bir karar aldığını belirtiyor. Mahruki ayrıca seçimi kazanması durumunda da partiye geri döneceğinin sinyalini veriyor.

Beşiktaş’ta durum ne? Nasuh Mahruki’nin adaylığı CHP’ye seçim kaybettirir mi?

2019 seçimlerinde CHP’nin yüzde 73,06 gibi ezici bir oy oranı var. İktidar partisinin adayının bulunmadığı ilçede CHP’ye en yakın parti yüzde 16,32’lik oy oranı ile MHP. CHP’li kimliğiyle bilinen Nasuh Mahruki’nin bağımsız aday konumunda ne kadar oy alabileceğini kestirmek oldukça zor. Kamuoyunda Mahruki’nin CHP’den aday olmasını isteyen birçok kişi de bulunuyordu. Ancak rakip durumunda olunca ne kadarlık bir oyu kendi lehine çevirebilir tahmin etmesi pek mümkün gözükmüyor. Ama asıl sorumuza gelirsek: “Mahruki’nin adaylığı hem ana muhalefet partisine, hem de kendisine seçimi kaybettirir mi?”. Bu imkansıza yakın bir durum gibi gözüküyor.

Sarıyer'de de eski başkan Şükre Genç bağımsız aday

Sarıyer Belediye Başkanı Şükrü Genç kendi açıklamasına göre; 2009 seçimlerinde partisinin yüzde 27 olan oy oranını yüzde 37’ye çıkararak belediye başkanı oldu. Bu oranı 2014’te yüzde 52’ye, 2019’da ise yüzde 60’lara çıkardı.

3 dönem boyunca Sarıyer’e belediye başkanlığı yapan Genç bu dönem aday gösterilmedi. Sarıyer Belediye Başkanı önce kararın CHP yönetimi tarafından gözden geçirilmesini istedi. Kararın değişmemesi sonrasında ise bağımsız aday olduğunu açıkladı.

CHP, 2019 Belediye Başkanlığı seçimlerinde Sarıyer’i yüzde 55,97 oy oranı ile kazandı. İkinci parti ise yüzde 41,45 oy oranı ile AK Parti olmuştu. Sarıyer’de birinci ve ikinci parti arasındaki oy farkının Kadıköy ve Beşiktaş’taki gibi yüksek olmadığı dikkatinizi çekmiştir. Bu da demek oluyor ki, herhangi güçlü bir aday çıkması durumunda ilk sırada yer alan CHP seçimi bu defa kaybedebilir.

Şükrü Genç’in duruma ilişkin fikri ise şöyle: “Çeşitli eleştiriler oldu. Bağımsız adaylığın CHP’nin seçimi kaybetmesine neden olacağı söylendi ama biz de ısrarla şunu söyledik: Seçim şu anda kayıp. Bu seçimi geri almamız lazım, toparlanmamız lazım. Kolay bir süreç değil. 40 gün gibi bir zaman var. 40 günü çok iyi değerlendirip, bu seçimi kaybetmeyi önlemek lazım.”

Genç, Sarıyer’de kendisini en güçlü aday olarak görüyor ve daha yapacak şeyleri olduğu için adaylığını koyduğunu söylüyor. Kendi belirttiği gibi yüksek bir oy alması durumunda, en fazla oy alacağı kitlenin CHP seçmeni olduğunu söylemek çok yanlış olmaz. Bu durum da AK Parti adayının aradan sıyrılarak seçimi kazanması anlamına gelebilir.

Sonuç olarak Kadıköy ve Beşiktaş’ta bağımsız ya da az oya sahip parti adayının yarışa girmesi CHP açısından sıkıntı yaratmazken Sarıyer gibi ikinci parti ile oy farkının yüksek olmadığı bir bölgede bağımsız aday konusu ana muhalefet partisi açısından sıkıntı yaratabilir gibi duruyor.