6 Şubat depremlerinde binlerce kişinin hayatını kaybettiği yıkımların ardından inşaat sektörüyle ilgili sorumluluk zinciri yeniden masaya yatırılıyor. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, depremlerde yıkılan binalardan inşaat ustalarının da sorumlu tutulmasını öngören yeni bir yasal düzenleme üzerinde çalışıyor. Taslak aşamasında olan düzenleme, hem hukukçular hem de işçi sendikaları tarafından tepkiyle karşılandı.
“Şantiyem” Sistemi Geliyor
Taslağa göre inşaat ustaları “Şantiyem” adlı yazılım üzerinden kayıt altına alınacak. Aynı zamanda mesleki yeterlilik belgesi olmayan kişilerin inşaatlarda çalışmasına izin verilmeyecek. Bakanlık, bu düzenleme ile usta kayıtlarının dijital ortamda izlenmesini, işçilik kalitesinin artırılmasını ve iş kazalarının azaltılmasını hedeflediğini açıklıyor.
Ancak uygulamanın, işçilere cezai sorumluluk yükleyebileceği endişesi hem hukuk çevrelerinde hem de emek örgütlerinde ciddi eleştirilere yol açtı.
Avukatlar: Asıl Sorumlular Korunuyor
Deprem davalarında görev alan avukatlar, düzenlemenin hukuki sorumluluğu yanlış kişilere yönlendirdiğini savunuyor.
Rönesans Rezidans davası avukatlarından Cansu Albayrak, “Yıkılan binalarda paslı demiri, deniz kumunu veren müteahhit ve mimar değil; o malzemeyi kullanmak zorunda kalan işçi mi sorumlu olacak? Bu düzenleme, suçun işçiye yıkılmasıdır,” diyerek taslağa sert tepki gösterdi. Albayrak, bu tür bir düzenlemenin, zaten eksik olan yargılamalarda müteahhitlerin ve yapı denetim firmalarının sorumluluğunu daha da azaltacağını vurguladı.
Zekiye Kırat Apartmanı davası avukatlarından Feride Tuncer ise, “Fiziki güçle çalışan işçiye nasıl kusur atfedilir? Bu insanların işi yapmak dışında hiçbir inisiyatifi yok. O zaman o işi denetlemesi gereken yapı denetim firmaları neden var?” diyerek tepki gösterdi.
Sendikalar: Deprem Suçları İşçiye Yıkılamaz, Sokağa Çıkarız
İnşaat işçisi sendikaları da düzenlemeye karşı çıkıyor. Yapı Yol-İş Sendikası MYK Üyesi Barış Kaya, taslağın en savunmasız kesimi hedef aldığını belirterek, “En çok iş kazasının yaşandığı inşaat sektöründe işçiye itiraz hakkı bile verilmezken, depremde yıkılan binaların sorumluluğunu nasıl taşıyacak? Bu düzenleme geçerse Türkiye’nin her yerinden işçiler olarak sokağa çıkarız,” dedi.
Dev Yapı-İş Sendikası Genel Başkanı Özgür Karabulut ise, “Bakanlık kendi denetleyemediği şantiyede işçiyi nasıl sorumlu tutacak? İşçiler proje dışına çıkamaz, malzeme seçemez, sadece verilen işi yapar. Bu düzenleme teknik olarak da hukuken de kabul edilemez,” ifadelerini kullandı.
Tartışmalar Devam Edecek
Henüz tamamlanma aşamasında olan düzenlemenin ne şekilde yasalaşacağı merak konusu. Ancak hem hukukçular hem de işçi sendikalarının ortak görüşü, depremlerdeki asli sorumluların işçiler değil, yapıdan ve denetimden sorumlu şirketler ve yetkililer olduğu yönünde.
