Elimizdeki ya da ayağımızdaki beş parmak, sıradan bir detay gibi görünse de insanın evrimsel yolculuğuna dair dikkat çekici bilgiler barındırıyor. Bilimsel araştırmalara göre parmak sayımızın kökeni yaklaşık 360 milyon yıl öncesine, sucul atalarımıza kadar uzanıyor.
Karaya çıkan ilk omurgalı canlıların yüzgeçlerindeki kemiksi yapılar zamanla daha karmaşık uzuvlara dönüştü. Bu dönüşüm sırasında beş parmaklı yapı, hem gelişimsel hem de işlevsel açıdan en dengeli form olarak öne çıktı.
Bilim insanları, embriyonik gelişim sürecinde Hox genleri ve “Sonic hedgehog” adı verilen sinyal mekanizmasının parmak sayısını belirlediğini ifade ediyor. Bu genetik sistem içinde beş parmaklı plan, en stabil ve sürdürülebilir yapı olarak korunuyor. Bu nedenle evrim, radikal değişimler yerine mevcut düzeni sürdürmeyi tercih ediyor.
Beş parmaklı yapı; kavrama, denge sağlama ve yük taşıma gibi temel beceriler için ideal bir denge sunuyor. Daha fazla parmak gelişimsel karmaşıklığı artırırken, daha az parmak özellikle kavrama yeteneğini sınırlayabiliyor. Bu durum, doğal seçilim sürecinde beş parmaklılığın avantajlı hale gelmesini sağladı.
Bazı hayvan türlerinde yetişkinlikte parmak sayısı azalsa da, çoğu canlı embriyonik aşamada yine beş parmaklı temel planla gelişiyor. Atlar ve kuşlar buna örnek olarak gösteriliyor. Uzmanlara göre bu durum, beş parmaklılığın tetrapodlar için evrimsel bir “başlangıç şablonu” haline geldiğini ortaya koyuyor.
Genetik mutasyonlar sonucu görülen fazla parmaklılık vakaları ise sistemin tamamen katı olmadığını, ancak ana çerçevenin milyonlarca yıldır büyük ölçüde korunduğunu gösteriyor.
