Son günlerde yapay zekanın eğitim üzerindeki etkileri, akademi dünyasında tartışma konusu haline geldi. Eleştirilerin merkezinde, yapay zekanın düşünme görevini kullanıcıların elinden alarak uzun vadede bilişsel becerileri zayıflatabileceği görüşü bulunuyor.
Massachusetts Teknoloji Enstitüsü (MIT Media Lab) tarafından yürütülen araştırma, ChatGPT kullanımının “yönetici kontrol” ve “dikkatsel katılım” düzeylerini düşürdüğünü ortaya koydu. Çalışmada 18-39 yaş arasındaki 54 kişi üç gruba ayrıldı ve deneme yazıları yazmaları istendi. Katılımcıların beyin aktiviteleri EEG ile ölçüldü.
Sonuçlara göre:
ChatGPT kullananlar, beyin etkinliğinde en düşük seviyeyi gösterdi ve özgün fikirler üretmekte zorlandı.
Google arama motorunu kullananlar, daha aktif beyin faaliyeti sergiledi.
Kendi bilgileriyle yazanlar, en yüksek yaratıcılık ve bağlantılılık seviyelerine ulaştı.
Araştırmacılar, yapay zekanın “bilişsel erozyona” yol açabileceğini, kullanıcıların yalnızca dış kaynaklardan bilgi tüketen pasif bireylere dönüşme riskini taşıdığını belirtiyor.
“Üretken başarısızlık” öğrenmenin temelinde
Connecticut Üniversitesi’nden Dr. Avijit Ghosh, yapay zekanın “anında ve muhteşem” cevaplarının John Dewey’in tanımladığı “yapıcı kafa karışıklığını” ortadan kaldırdığını söylüyor. Ghosh’a göre, bu kafa karışıklığı derin öğrenmenin merkezinde yer alıyor. Yapay zekanın bu süreci kısaltması, özellikle gençlerde “metabilişsel tembellik” yaratarak eleştirel düşünme becerilerini zayıflatıyor.
“Beynin hata sinyali devre dışı kalıyor”
Oakland Üniversitesi’nden Prof. Dr. Barbara Oakley ise, temel bilgiye sahip olmadan yapay zekaya başvurmanın öğrenme mekanizmalarını bozduğunu ifade ediyor. Oakley, “Bir öğrenci zor bir soruyla karşılaştığında hemen ChatGPT’ye başvurursa, beynin en güçlü öğrenme mekanizması olan hata sinyalleri devre dışı kalır” diyerek tehlikeye dikkat çekiyor.
Eğitimde yapay zekaya net sınırlar şart
Uzmanlar, erken yaşta yoğun yapay zeka kullanımının geri dönüşü zor bilişsel alışkanlıklar yaratabileceği konusunda hemfikir. Doğru kullanıldığında öğrenmeyi derinleştirecek bir “düşünme ortağı” olabileceğini vurgulayan akademisyenler, aksi durumda yapay zekanın eleştirel düşünmeyi köreltebileceğini belirtiyor.
