İran’ın dini lideri Ali Hamaney, İran İslam Devleti'nin Humeyni'den sonraki lideri oldu, devrimin liderinden kat be kat uzun süre iktidarda kaldı ve ülkede son sözü söyleyen kişi olarak onlarca yıl İran siyasetine yön verdi. Peki, İran’ın dini lideri Ali Hamaney kimdir, kaç yaşında?
İran’ın dini lideri Ali Hamaney kimdir, kaç yaşında?
17 Temmuz 1939’da İran’ın kutsal şehirlerinden Meşhed’de doğan Seyyid Ali Hüseyni Hamaney, dini bir ailede büyüdü.
Babası bir din alimi olan Hamaney, genç yaşta İslam hukuku (fıkıh) ve teoloji eğitimi almak için Meşhed ve Kum’daki medreselere katıldı.
En önemli hocası, 1979 İslam Devrimi’nin lideri Ayetullah Ruhullah Humeyni oldu. Hamaney, dini eğitiminin yanı sıra Şah rejimine karşı muhalif bir duruş geliştirerek siyasi aktivizme yöneldi.
1960’lardan itibaren Hamaney, Şah Muhammed Rıza Pehlevi’ye karşı Humeyni’nin önderliğindeki muhalefet hareketine katıldı.
Dini vaazlarında rejimi eleştiren Hamaney, bu nedenle birkaç kez tutuklandı ve sürgüne gönderildi.
Devrimci kimliği, onu Humeyni’nin yakın çevresine taşıdı ve 1979’daki İslam Devrimi’nde aktif rol oynadı.
İslam Devrimi’nin zaferinden sonra Hamaney, yeni kurulan rejimde önemli görevler üstlendi:
1981-1989: Cumhurbaşkanlığı
Hamaney, 1981’de İran’ın dördüncü cumhurbaşkanı seçildi. İran-Irak Savaşı (1980-1988) sırasında ülkeyi yönetti ve Devrim Muhafızları ile yakın ilişkiler kurdu. Aynı dönemde, 1981’de bir suikast girişiminden sağ kurtuldu.
1989: Dini liderlik
Ayetullah Humeyni’nin 1989’daki vefatından sonra, Uzmanlar Meclisi tarafından dini lider (Velayet-i Fakih) seçildi.
O dönemde “Ayetullah” unvanına sahip olmaması tartışma yaratsa da, Hamaney kısa sürede bu unvanı aldı ve liderlik pozisyonunu sağlamlaştırdı.
Dini lider olarak Hamaney, İran’ın anayasal sisteminde en yüksek otoriteye sahip. Görevleri arasında:
Silahlı kuvvetlerin başkomutanlığı,
Yargı, yasama ve yürütme üzerindeki denetim,
Dış politika ve nükleer program gibi stratejik konularda son söz hakkı.
Hamaney, muhafazakâr bir çizgide hareket ederek devrimin ideallerini koruma hedefini sürdürüyor. Ancak reformist hareketler ve genç nüfusun değişim talepleri, onun liderliği altında sıkça tartışılıyor.
2025 itibarıyla 85 yaşındaki Hamaney, sağlık sorunlarına rağmen liderliğini sürdürüyor. İran’ın bölgesel politikaları, özellikle Ortadoğu’daki vekil güçler (Hizbullah, Husiler) ve nükleer anlaşma görüşmeleri, Hamaney’in direktifleriyle şekilleniyor.
ABD ve İsrail ile gerilim, onun dış politikadaki sert tutumunu yansıtıyor. İç politikada ise ekonomik sorunlar ve toplumsal huzursuzluk, liderliğini zorlayan başlıca meseleler.
Hamaney’in olası yokluğunda halef tartışmaları da gündemde.
Uzmanlar, oğlu Mücteba Hamaney’in potansiyel adaylar arasında olduğunu belirtiyor.
