Cumhurbaşkanı Erdoğan, eşi Emine Erdoğan ile Deniz Kuvvetleri Komutanlığınca restore edilerek donanmaya kazandırılan Gazi Mustafa Kemal Atatürk'ün manevi mirası Savarona yatını ziyaret etti.
Yatta görevli subaylar, Erdoğan çiftini silistre düdüğü çalarak karşıladı. Emine Erdoğan da boynundaki silistre düdüğünü çalarak karşılık verdi. Bunun üzerine silistre düdüğünün ne olduğu merak edildi. Peki, Emine Erdoğan'ın Savarona yatı ziyaretinde kullandığı silistre düdüğü nedir?
GEMİCİLERİN KULLANDIĞI Silistre düdüğü nedir?
Silistre düdüğü (veya kısaca silistre), denizcilik tarihinde kullanılan geleneksel bir el düdüğüdür. Özellikle gemilerde haberleşme, komut verme ve törenlerde sinyal amaçlı olarak kullanılır. Tiz ve keskin sesi sayesinde fırtınalı havalarda bile duyulabilir, bu nedenle ortaçağdan beri denizcilikte tercih edilmiştir. Günümüzde ise daha çok askeri ve sivil törenlerde, gemiye geliş-gidişlerde selam verme amacıyla sınırlı olarak kullanılır.
Tarihçesi ve Kökeni
- Kökeni Yunanca'ya dayanır ve İngilizce'de "boatswain's pipe" (gemici düdüğü) olarak bilinir.
- İlk olarak Haçlı Seferleri döneminde (1262 civarı) ve Roma İmparatorluğu'nda, ani saldırıları haber vermek için kullanılmıştır. 13.-14. yüzyıllarda Akdeniz bahriyelerinde yaygındır.
- Osmanlı Donanması'nda da kürekçilere tempo vermek ve ikaz için kullanılmıştır. II. Abdülhamit döneminde modern haliyle standartlaşmıştır.
- 1870'te İngiliz standartlarına göre dizayn edilmiş ve patentlenmiştir.
Kullanım Alanları
- Gemilerde Komut ve Haberleşme: Eskiden yelkenli gemilerde, kürekçilere tempo vermek, personel arasında uzak mesafeli işaretleşmek veya manevra komutları için kullanılırdı. Kısa düdükle hazırlık, uzun ve fasılalı düdükle kürek çekme emri verilebilirdi.
- Törenler ve Selamlar: Modern kullanımda, özellikle Türk Deniz Kuvvetleri'nde, üst rütbeli subaylar, devlet erkanı (cumhurbaşkanı, bakanlar, amiraller vb.) gemiye geliş-gidişlerinde çalınır. Saat 08:00-16:00 arası (arya sancak arası) geçerlidir. Çalma şekli rütbeye göre değişir:
- 3 nokta (üç kısa düdük): Cumhurbaşkanı, amiraller, generaller.
- 2 nokta (iki kısa düdük): Albay, yarbay.
- 1 nokta (bir kısa düdük): Binbaşı, gemi komutanları.
- Ses Çeşitleri: Düz (plain), titreyen (trill - dil titreştirilerek) ve şakıyan (warble) tonlarda çalınır. Malzemesi genellikle pirinç veya kurşun olup, zincirli bir askısı vardır (boyu ~12-13 cm, ağırlık ~45 gram).
Gemi Düdüğü ile Farkı
Silistre düdüğü, geminin ana düdüğü (gemi düdüğü veya korna) ile karıştırılmamalıdır. Gemi düdüğü, uzun mesafeli ses sinyalleri (örneğin, manevra uyarıları: bir uzun düdük = rotayı değiştirme) için hava basınçlı büyük bir cihazdır ve COLREG kurallarına tabidir. Silistre ise küçük, manuel bir el aletidir ve daha çok iç iletişim veya tören içindir.
Teknolojinin gelişmesiyle pratik kullanımı azalsa da, denizcilik kültüründe sembolik önemi devam eder. Hediyelik eşya olarak da satılır (örneğin, ahşap kutulu pirinç modeller).
