Toplumda yaygın inanışın aksine, çocuklarla cinsellik hakkında konuşmak için ergenliği beklemek gerekmiyor. Alanında uzman isimlere göre, cinsellik eğitimi ne kadar erken yaşta başlarsa, çocuklar hem kendi bedenlerine saygı duymayı öğreniyor hem de istismar gibi risklere karşı daha güçlü hale geliyor.
Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu'nun (UNICEF) rehberinde cinsellik; yalnızca üreme değil, aynı zamanda değerler, haklar, toplumsal roller ve duygusal ilişkilerle bağlantılı sekiz temel alanda ele alınıyor.
BEDENSEL SINIRLAR VE HAK BİLİNCİ
UNICEF’e göre çocuklar, beş yaşından itibaren kendi bedenlerine dair sınır koymayı ve bu sınırlara saygı duyulmasını öğrenebiliyor. Bu farkındalık, çocukta hem özsaygıyı hem de başkalarının haklarına duyarlılığı pekiştiriyor. Aile Sağlığı ve Planlaması Vakfı (TAP Vakfı) Cinsel Sağlık Eğitim Programı Koordinatörü Şenay Yıldırım, çocukların özel alanlarına bebeklikten itibaren saygı gösterilmesinin önemine vurgu yapıyor.
Yıldırım, yetişkinlerin çocuğun rızası olmadan sarılması veya öpmesinin, “Bana istedikleri gibi dokunabilirler” mesajını bilinçaltına yerleştirdiğini belirtiyor. Ayrıca çocukların, bakım verenleriyle güvenli bir iletişim kurmaları gerektiğini, yanıt verilemeyen durumlarda ise dürüstçe “Bu konuyu araştırıp sana geri döneceğim” denilmesinin önemine dikkat çekiyor.
SORULARA KAÇMADAN, YAŞA UYGUN CEVAPLAR
Çocukların merak ettiği konulara yaşlarına uygun yanıtlar verilmesi gerektiğini söyleyen Yıldırım, çocukların sorularını geçiştirmek ya da yok saymanın onların ileride bu tür konularda açık olma ihtimalini azaltabileceği uyarısında bulunuyor. Seksoloji uzmanı Rayka Kumru da çocukların erken yaşta ailelerinden doğru bilgi almalarının, sağlıklı iletişim kurma becerilerini artırdığını ve ileride olumsuz bir durumda aile desteği almalarını kolaylaştırdığını ifade ediyor.
İNTERNETİN YANILTICI ETKİSİ VE EBEVEYNİN ROLÜ
TAP Vakfı’nın Türkiye genelinde 9-14 yaş arası çocuklarla gerçekleştirdiği araştırma, yaş büyüdükçe çocukların cinsellikle ilgili sorularını internetten yanıtlama eğiliminde olduğunu gösteriyor. 9-11 yaş grubundaki çocukların sadece %2’si internete yönelirken, bu oran 12-14 yaş grubunda %7’ye yükseliyor.
Rayka Kumru, internette özellikle pornografik içeriklerin çocuklara beden, cinsellik ve toplumsal roller konusunda yanlış mesajlar verebileceği konusunda uyarıyor. “Ebeveynlerin en büyük rakibi Google,” diyen Kumru, çocuklara doğru bilgiyle yaklaşmanın önemine dikkat çekiyor.
CİNSELLİĞİ SADECE SAĞLIKLA SINIRLAMAYIN
Uzmanlar, cinsellik eğitiminin yalnızca sağlık alanına bırakılmasının yetersiz olduğunu ve hatta bir çeşit sansür anlamına gelebileceğini belirtiyor. Yıldırım, ailelerin çoğunlukla bu görevi okul ya da sağlık kurumlarına devretmeye çalıştığını ancak bu konuda güçlü bir işbirliği gerektiğini vurguluyor. Cinselliğin sadece biyolojik değil, aynı zamanda psikolojik ve sosyal bir boyutu olduğuna dikkat çekiliyor.
ÇOCUKLARLA CİNSELLİK NASIL KONUŞULMALI?
Çocuk ve ergen psikiyatristi Prof. Dr. Bengi Semerci, cinselliğin bir kez konuşulup biten bir konu olmadığını, çocuğun gelişimi boyunca açık ve güvenli bir diyalog ortamı yaratılması gerektiğini ifade ediyor. Semerci’nin önerileri şöyle:
Cinselliği sadece bedenle ilişkilendirmeyin: Cinselliği, sevgi, sorumluluk ve yakınlık gibi duygularla birlikte ele alın.
Cevaplar sade ve anlaşılır olmalı: Çocuğun yaşına uygun, kısa ve net açıklamalar tercih edin.
Dokunmanın sınırlarını öğretin: Hangi temasların uygun olduğunu çocuklara anlatın.
Mahremiyet kavramını erken yaşta öğretin: Özel alanlara saygı kültürü evde başlamalı.
Biyolojik terimleri kullanın: Vajina ve penis gibi organların doğru isimlerini öğretmek, çocuğun beden farkındalığını artırır.
Aşamalı bilgi verin: Gelişim dönemi değiştikçe bilgiler de kademeli olarak derinleştirilmelidir.
