Bilim insanları, insanın bilişsel yeteneklerindeki evrimsel ilerlemenin, türümüzü aynı zamanda akıl hastalıklarına karşı duyarlı hâle getirdiğini keşfetti. Amsterdam’daki Nöregenomik ve Bilişsel Araştırmalar Merkezi’nden Ilan Libedinsky, çalışmanın insan beyninin evriminde zekayla birlikte psikiyatrik sorunların da geliştiğini düşündürdüğünü belirtti. Libedinsky, “Psikiyatrik bozukluklarla ilişkili mutasyonlar, aynı zamanda zeka ile bağlantılı genom bölgelerini kapsıyor. Yani burada bir örtüşme söz konusu. Beynimizi zihinsel bozukluklara daha savunmasız hale getirmiş olabilir” dedi.
Araştırma, insan beyninin son 5 milyon yılda şempanzeler ve bonobolardan ayrılmasının ardından üç kat büyüdüğünü, özellikle son 2 milyon yılda büyüme hızının zirveye ulaştığını ortaya koyuyor. Fosiller, beyin boyutu ve şekli hakkında bilgi verse de, beyinlerin işlevlerini doğrudan gösteremiyor. Bu nedenle bilim insanları tüm genom çapında DNA incelemeleri ile hangi mutasyonların zeka, beyin boyutu, psikiyatrik durumlar ve fiziksel özelliklerle ilişkili olduğunu inceledi.
Çalışmada, modern insanlarda bulunan 33 bin genetik varyant evrimsel kökenleri açısından analiz edildi. Bulgular, varyantların çoğunun yaklaşık 3 milyon ile 4 bin yıl öncesinde ortaya çıktığını, son 60 bin yılda ise yeni varyantlarda hızlı bir artış görüldüğünü ortaya koydu. Bu dönem, Homo sapiens’in Afrika’dan büyük göçünü kapsıyor.
Zekayla ilgili bulgular:
Mantıksal problem çözme yeteneğiyle ilişkili varyantlar ortalama 500 bin yıl önce ortaya çıktı.
Bu varyantları, 475 bin yıl önce psikiyatrik sorunlarla ilişkili varyantlar takip etti.
Yaklaşık 300 bin yıl önce korteks şekli üzerinde etkili varyantlar ortaya çıktı.
Son 50 bin yılda ise dil yeteneğiyle ilişkili varyantlar evrimleşti ve bunları alkol bağımlılığı ve depresyonla ilişkili varyantlar takip etti.
Araştırma ayrıca Homo sapiens’in bazı psikiyatrik durumlarla ve alkol tüketimiyle ilişkili varyantları Neandertallerle çiftleşme yoluyla kazandığını destekliyor. Psikiyatrik yatkınlığı artıran bu varyantların evrim tarafından neden ortadan kaldırılmadığı net değil, ancak etkilerinin nispeten küçük olduğu ve bazı durumlarda avantaj sağlayabileceği düşünülüyor.
Max Planck Psikolinguistik Enstitüsü’nden Simon Fisher, “Bu tür çalışmalar heyecan verici çünkü insan evrimiyle ilgili uzun süredir var olan soruları artık gerçek verilerle test etmemize olanak sağlıyor” diye konuştu.
