Geceleri gökyüzünü aydınlatan dolunay, yalnızca romantik bir manzara mı sunuyor, yoksa yer kabuğundaki kırılmaları tetikleyebilecek kadar güçlü bir doğa olayı mı?
Bilim insanlarının yeni araştırmaları, Ay’ın çekim gücü ile büyük depremler arasında gizemli bir bağlantı olabileceğini ortaya koydu.
Ay’ın Gücü: Gelgitten Yer Kabuğuna Uzanan Etki
Ay, dolunay ve yeni ay dönemlerinde Güneş’le aynı hizaya geldiğinde, Dünya üzerindeki gelgit kuvvetleri en yüksek seviyeye ulaşıyor. Bu durum yalnızca denizlerdeki su hareketlerini değil, aynı zamanda yerkabuğundaki basıncı da etkiliyor.
Tokyo Üniversitesi’nden Prof. Satoshi Ide liderliğindeki ekip, son 20 yılda yaşanan yüzlerce büyük depremi inceledi. Araştırmada, gelgit basıncının zirve yaptığı dönemlerde meydana gelen sarsıntıların genellikle daha yüksek enerjiyle sonuçlandığı belirlendi.
Araştırmadan Dikkat Çeken Örnekler
26 Aralık 2004 Sumatra Depremi (9.1): Dolunay ve bahar gelgiti döneminde yaşandı.
27 Şubat 2010 Şili Depremi (8.8): Ay ve Güneş hizalanması sırasında meydana geldi.
11 Mart 2011 Japonya (Tohoku) Depremi (9.0): Dolunay olmasa da gelgit stresinin zirve yaptığı döneme denk geldi.
Prof. Ide, “Bir kayanın içindeki küçük bir gerilim artışı bile büyük bir kırılmayı başlatabilir. Dolunay bazen sadece o kıvılcımı sağlayan son etki olabilir,” ifadelerini kullandı.
“Her Dolunayda Deprem Olmaz” Uyarısı
ABD Jeolojik Araştırmalar Kurumu’ndan Nicholas Van Der Elst de San Andreas Fayı’nda yaptığı gözlemlerle benzer bulgulara ulaştı. Elst’e göre, Ay’ın büyüme evresinde küçük sarsıntılar daha sık yaşanıyor; bu da Ay’ın “kilitli” faylarda mikroskobik hareketleri başlatabileceğini gösteriyor.
Ancak bilim insanları, Ay’ın çekim gücünün tek başına büyük depremleri oluşturacak kadar güçlü olmadığının altını çiziyor.
Bilim Dünyası Artık Daha Yakından İzliyor
Yeni çalışmalar, Ay’ın yörüngesi, gelgit verileri ve fay hattı stres ölçümlerinin birlikte değerlendirilmesiyle, olası tetikleyici etkilerin daha iyi anlaşılabileceğini gösteriyor.
Henüz “Dolunay depremleri tetikler” demek için erken, ancak Ay’ın yerçekimsel etkisinin göz ardı edilemeyeceği artık bilimsel olarak kabul ediliyor.
