Avrupa Güney Gözlemevi'nin (ESO) Çok Büyük Teleskobu'nu (VLT'si) kullanan bilim insanları iki öte gezegenin etrafında baryum buldu. Demirden iki buçuk kat daha ağır olan baryum, şimdiye kadar keşfedilen elementlerin en ağırı olmasıyla tanınıyor. Araştırmacılar WASP-76b ve WASP-121b adlı gezegenlerin atmosferlerindeki baryumun varlığının gizemini çözmeye çalışıyor.
Baryumun varlığı, iki aşırı sıcak gaz devi WASP-76b ve WASP-121b'nin atmosferlerinde yüksek rakımlarda keşfedildi. Bu iki ötegezegen, Güneş Sistemi’nin dışındaki yıldızların yörüngesinde dönüyor.
Astronomy & Astrophysics dergisinde yayınlanan ağır elementin şaşırtıcı keşfi, gökbilimcileri Güneş Sistemi’nin dışındaki atmosferlerin mevcut durumunu sorgulamaya yöneltti.
Porto Üniversitesi'nde ve Portekiz'deki Instituto de Astrofísica e Ciências do Espaço'da (IA) doktora öğrencisi olan Tomás Azevedo Silva konuya ilişkin yaptığı değerlendirmede şunları söyledi:
“İncelenen iki gezegen de olağanüstü. Her ikisi de boyut olarak Jüpiter ile karşılaştırılabilir. Ayrıca, 1000 derecenin üzerine çıkan son derece yüksek yüzey sıcaklıklarına sahiptirler. Bu ötegezegenler, ev sahibi yıldızlara olan yakınlıkları nedeniyle bu özellikleri sergilerler, bu da bu yıldızların etrafındaki yörüngelerinin bir ila iki gün kadar kısa bir süre alacağı anlamına gelir. Tüm bunlar aynı zamanda gezegenlere WASP-76 b'deki demir yağmuru gibi benzersiz ve egzotik özellikler verir.”
DEMİR YAĞMASINA RAĞMEN BARYUMUN VARLIĞI ŞAŞIRTTI
Ancak, WASP-76b’deki demir yağmuruna rağmen çalışmanın yazarları gezegenlerin üst atmosferlerinde demirden 2,5 kat daha ağır olan baryumu keşfettiği için şaşırdıklarını bildirdi. Porto Üniversitesi’nden Olivier Demangeon, “Gezegenlerin yüksek yer çekimi göz önüne alındığında, baryum gibi ağır elementlerin atmosferin alt katmanlarına hızla düşmesini beklerdik” dedi.
Silva ise, “Bu, bir bakıma 'tesadüfi' bir keşifti. Özellikle baryum bulmayı beklemiyorduk. Bu ağır element daha önce hiçbir öte gezegende bulunmadı” değerlendirmesinde bulundu.
Diğer taraftan, hem WASP-76 b hem de WASP-121 b'de baryum tespit edilmiş olması, bu ötegezegenlerin atmosferlerinin bilim insanlarının ilk başta düşündüğünden daha farklı olduğunu düşündürdü. Demangeon ve Silva, Dünya'da, baryumun bazen havai fişekler aracılığıyla gökyüzünde görüldüğünü söyledi. Ancak, araştırmacılar yüksek irtifalarda baryumun doğal varlığına neyin neden olduğunu belirlemek istediklerini açıkladı.
Bir ötegezegenin atmosferinin bileşimini belirlemenin çok özel ekipmanlar gerektirdiğini aktaran araştıramcılar, ESO'nun Şili'deki Çok Büyük Teleskobu'na (VLT) bağlı ESPRESSO cihazını kullandıklarını söyledi.
BARYUM NEDİR?
Sembolü Ba olan kimyasal bir element olan baryum, Latince'de ağır manasına gelen "barys" kelimesinden türetildi. Atom numarası 56 olan baryum Periyodik tablonun 6. sırasında ve 2. grubunda bulunuyor. Ayrıca, Baryum ilk defa 1774 yılında İsveçli kimyacı Carl Wilhelm Sheele tarafından tanımlandı.
Baryum element halinde beyaz-gri metalik renginde görünüyor fakat yüksek reaktivitelikten dolayı genellikle element halinde bulunmuyor. Bütün bileşikleri zehirli olan baryum, yakıldığında elma yeşili bir renk veriyor.
Yorum Yazın