1923'den 2023'e Türkiye'deki seçimlerin kronolojisi

  • Yazdır
  • A
    Yazı Tipi
  • Yorumlar
1923'den 2023'e Türkiye'deki seçimlerin kronolojisi
Abone ol
Türkiye siyasi tarihinde birçok seçim gerçekleşti. Bu seçimler arasında darbe dönemleri yaşandı, erken seçimler görüldü. 28 Haziran 1923'den 28 Mayıs 2023 yılına kadar Türkiye'de yapılan tüm seçimlerin detayları haberimizde.

Türkiye'de seçimler devletin altı pozisyonu için yapılmaktadır: cumhurbaşkanlığı (ulusal), parlamento (ulusal), belediye başkanlığı (yerel), ilçe belediye başkanlığı (yerel), il veya belediye meclis üyeleri (yerel) ve muhtarlar (yerel). Seçimler dışında referandumlar da gerçekleştirilmektedir.

1928 yılından başlayarak 2018 yılına kadarki tüm cumhurbaşkanlık ve genel başkanlık seçimlerini listeledik. İşte o seçimler:

1923 Türkiye genel seçimleri

28 Haziran 1923 tarihinde milletvekillerini belirlemek için yapılmış Türkiye'nin ilk genel seçimleridir. Seçimde mebusların büyük kısmına Birinci Grup olarak adlandırılan Müdafaa-i Hukuk Grubu sahibi oldu. İsmet İnönü ilk başbakan olmuştur.

1923 Türkiye cumhurbaşkanlığı seçimi

Cumhuriyet'in ilan edilmesinden hemen sonra yapılan Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk seçimi. TBMM Başkanı Mustafa Kemal Paşa 1. turda katılanların oy birliğiyle kurucu Cumhurbaşkanı seçilmiştir.

1927 Türkiye genel seçimleri

Tek parti ile gidilen 1927 seçimlerinde yüzde 20’lik bir katılım olmuştur. Birinci parti Cumhuriyet Halk Fırkası olmuştur. İsmet İnönü başbakan olmuştur.

1927 Türkiye cumhurbaşkanlığı seçimi

III. Dönem TBMM üyelerinin seçilmesinden hemen sonra gerçekleşmiş ve mevcut Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk 1. turda oy birliğiyle tekrar Cumhurbaşkanı seçilmiştir.

1931 Türkiye genel seçimleri

Mustafa Kemal Paşa’nın Cumhuriyet Halk Fırkası'nı denetime tutmak istediği bu seçimlerde CHF, 22 ilde 30 milletvekillini aday göstermemiş ve buralarda bağımsızların seçilmesine fırsat tanımıştır. İsmet İnönü tekrar başbakan olmuştur.

1931 Türkiye cumhurbaşkanlığı seçimi

4 Mayıs 1931 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisinde yapılan Cumhurbaşkanlığı seçiminde Mevcut Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk 1. turda oy birliğiyle yeniden seçildi.

1935 Türkiye genel seçimleri

Kadınlara milletvekili seçilme hakkının verildiği ilk seçimdir. Bu seçimde 383 erkek, 18 kadın milletvekili seçilmiştir. İsmet İnönü son defa başbakan olmuştur.

1935 Türkiye cumhurbaşkanlığı seçimi

V. Dönem TBMM üyelerinin seçiminden hemen sonra yasa gereği yapılan seçimlere 399 milletvekilinin 386'sı katılım sağladı. Mustafa Kemal Atatürk 1. turda oy birliğiyle yeniden Cumhurbaşkanı seçildi.

1938 Türkiye cumhurbaşkanlığı seçimi

Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk'ün 10 Kasım 1938 tarihinde vefat etmesinden 1 gün sonra olağanüstü toplanan TBMM'de yapılan seçimlerde, İsmet İnönü 1. turda oy birliğiyle cumhurbaşkanı seçilmiştir. Başbakan Celal Bayar olmuştur.

1939 Türkiye genel seçimleri

Cumhuriyet Halk Partisi'nin bu isimle katıldığı ilk milletvekili seçimleridir. Başbakan Refik Saydam olmuştur.

1939 Türkiye cumhurbaşkanlığı seçimi

413 milletvekilinin 249'unun katıldığı seçimlerde mevcut Cumhurbaşkanı İsmet İnönü 1. turda oy birliğiyle tekrar Cumhurbaşkanı seçildi.

1943 Türkiye genel seçimleri

Türkiye Cumhuriyeti'nin son tek partili genel seçimidir. Seçimlerde sadece Cumhuriyet Halk Partisi yer almıştır. İsmet İnönü tekrar cumhurbaşkanı seçilmiş, İnönü de kabineyi kurmakla Şükrü Saraçoğlu’nu görevlendirmiştir. Şükrü Saracoğlu başbakan olmuştur.

1943 Türkiye cumhurbaşkanlığı seçimi

Mevcut Cumhurbaşkanı İsmet İnönü 1. turda oy birliğiyle yeniden Cumhurbaşkanı seçilmiştir.

1946 Türkiye genel seçimleri

Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk çok partili genel seçimi olan bu seçim adli denetim dışında, açık oy, gizli sayım ve liste usulü çoğunluk sistemi esasına göre yapılmıştır. Cumhuriyet Halk Partisi 397, Demokrat Parti 61 ve Bağımsızlar 7 Milletvekilliği kazanmıştır. 7 Ağustos 1946’da Recep Peker başbakan olmuştur.

1946 Türkiye cumhurbaşkanlığı seçimi

İlk defa birden çok adayın yarıştığı seçimleri Mevcut Cumhurbaşkanı İsmet İnönü 1. turda 388 oy alarak tekrar kazanmıştır.

1950 Türkiye genel seçimleri

"Gizli oy , açık tasnif" yönteminin ilk kez uygulandığı 1950 seçimleri, Türkiye tarihinin ilk demokratik seçimi olarak kabul edilmektedir. Oyların yaklaşık yüzde 55'ini alan Demokrat Parti kazandığı 416 milletvekilliğiyle TBMM'deki sandalye sayısının yaklaşık yüzde 85'ini elde etti. Adnan Menderes başbakan olmuştur.

1950 Türkiye cumhurbaşkanlığı seçimi

Demokrat Parti Genel Başkanı Celâl Bayar 1. turda 387 oyla cumhurbaşkanlığına seçilmiştir. İsmet İnönü seçimleri 66 oyla kaybetmiştir.

1954 Türkiye genel seçimleri

Bu seçimin özelliği; Türkiye’de çok partili demokratik yaşamın yeni filizlendiği bir aşamada olmasıdır. İktidar deneyimini ilk defa tadan Demokrat Parti ve tek parti geleneğinin temsilcisi Cumhuriyet Halk Partisi’nin ilk muhalefet döneminden sonraki seçimdir. 17 Mayıs 1954 tarihinde Adnan Menderes başbakan olmuştur.

1954 Türkiye cumhurbaşkanlığı seçimi

Mevcut Cumhurbaşkanı Celal Bayar 1. turda 486 oyla yeniden cumhurbaşkanlığına seçilmiştir.

 

1957 Türkiye genel seçimleri

1954 seçimlerine göre oyları gerileyen DP, buna karşın oyların 48,6'sını alarak kazandığı 424 milletvekilliğiyle iktidarını korudu. Bu seçimde muhalefet partilerinin toplam oyları ilk kez DP'nin üzerine çıkmış oldu.  25 Kasım 1957 tarihinde Adnan Menderes başbakan olmuştur.

1957 Türkiye cumhurbaşkanlığı seçimi

Mevcut Cumhurbaşkanı Celal Bayar 610 milletvekilinin 413'ünün oyunu alarak oy birliğiyle yeniden cumhurbaşkanlığına seçildi.

1961 Türkiye genel seçimleri

27 Mayıs 1960 Darbesi'nin ardından düzenlenen ilk genel seçimlerdir. CHP ile AP Türkiye’deki ilk koalisyon hükümetini kurmuştur. 30 Ekim 1961 vekaleten başbakan Fahri Özdilek olmuştur. 20 Kasım 1961 tarihinde ise koltuğu İsmet İnönü devralmıştır.

1961 Türkiye cumhurbaşkanlığı seçimi

Türkiye'nin dördüncü cumhurbaşkanını seçmek üzere yapılmış seçimde Millî Birlik Komitesi Başkanı Cemal Gürsel 1. turda 434 oyla Cumhurbaşkanlığına seçilmiştir.

1965 Türkiye genel seçimleri

TBMM'ye sunduğu 1965 mali yılı bütçe tasarısı, yapılan oylama sonucunda 197'ye karşılık 225 oyla reddedildi. İnönü oylamanın neticesinin açıklanmasından hemen sonra istifa etti. İnönü'nün istifasından sonra liderlerle bir araya gelen Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel tarafsız bir başbakan aradı ve görevi o sırada Kayseri'den bağımsız senatör olan Suat Hayri Ürgüplü'ye verdi. Ürgüplü hükûmeti seçimlere kadar görevde kaldı. Seçimlerde başbakan Süleyman Demirel oldu.

1966 Türkiye cumhurbaşkanlığı seçimi

Cevdet Sunay, 1. turda 461 oyla Cumhurbaşkanlığına seçildi. O anda başbakanlık görevinde  27 Ekim 1965 tarihinde seçilen Süleyman Demirel bulunuyordu.

1969 Türkiye genel seçimleri

Bu seçimde  Süleyman Demirel  önderliğindeki Adalet Partisi, oyları gerilemesine rağmen 256 milletvekili ile TBMM'deki çoğunluğunu korumayı başarırken, CHP 143 milletvekili elde etti. Seçimlerde başbakan Süleyman Demirel oldu.

1973 Türkiye cumhurbaşkanlığı seçimi

 973 Türkiye cumhurbaşkanlığı seçimi, 13 Mart-6 Nisan 1973 tarihleri arasında 15 tur olarak yapıldı. 15.turda Cumhuriyet Senatörü Fahri Korutürk, 365 oyla Cumhurbaşkanlığına seçildi. 15 Nisan 1973 tarihinde başbakanlığa Naim Talu getirildi.

1973 Türkiye genel seçimleri

Seçimin sonucu, bazı çevreler tarafından beklenmedik şekilde sonuçlandı. Beklenen, Süleyman Demirel liderliğindeki AP zaferi iken; seçimin birinci partisi, 1965 yılı sonrasında geliştirdiği merkez-sol açılım ve 1972’de yenilediği parti önderliği ile CHP oldu. % 33 oy oranı ile 185 milletvekilliği kazanan Bülent Ecevit önderliğindeki Cumhuriyet Halk Partisi, 1961 seçimleri sayılmazsa, çok partili döneme geçildiğinden beri ilk kez birinci oldu.

Ocak 1974 - 17 Kasım 1974 tarihleri arasında Bülent Ecevit başbakanlık görevini yürüttü.

1977 Türkiye genel seçimleri

Seçimlerde hiçbir parti çoğunluğu sağlayamadı; CHP 213 (%41,4), AP 189 (%36,9), MSP 24 (%8,6), MHP 16 (%6,4), CGP 3 (%1,9), DP 1 (%1,9) milletvekili çıkardı.

21 Haziran 1977’de Bülent Ecevit başbakanlık koltuğuna oturmuştur.

1980 Türkiye cumhurbaşkanlığı seçimi

12 Eylül Darbesi'yle yönetime el koyan Millî Güvenlik Konseyinin başkanı Genelkurmay Başkanı Orgeneral Kenan Evren, 1982'deki referanduma kadar Devlet Başkanı olarak görev yaptı. 12 Eylül 1980 Turhan Feyzioğlu vekaleten başbakanlığa getirilmiştir. 21 Eylül 1980 tarihinden 13 Aralık 1983 tarihine kadar ise Bülent Ulusu başbakanlık görevini yerine getirmiştir.

1982 Türkiye anayasa referandumu

1982 Anayasası referandumu cumhurbaşkanlığı seçimi ile birleştirildi. Anayasanın kabulü ile birlikte Anayasanın geçici 1. maddesi gereğince daha önce devlet başkanı unvanına sahip olan Kenan Evren'in cumhurbaşkanlığı da halk tarafından onaylandı.

1983 Türkiye genel seçimleri

Millî Güvenlik Konseyinin izin verdiği üç partinin katıldığı seçimde Turgut Özal liderliğinde kurulan Anavatan Partisi, 400 kişiden oluşan Türkiye Büyük Millet Meclisinde 211 milletvekili çıkartarak tek başına iktidar, Özal da Başbakan oldu.

1987 Türkiye genel seçimleri

12 Eylül Darbesi'nden sonra siyaset yasağı konan eski liderlerin partilerinin başında girdiği ilk seçimdir. Seçimlerden galip çıkan Anavatan Partisi, yürürlüğe giren yeni seçim sistemi sayesinde, 1983 seçimlerine göre oy oranı yaklaşık 9 puan gerilemesine rağmen milletvekili sayısını 292’ye çıkartarak yeniden tek başına iktidara geldi.

1989 Türkiye cumhurbaşkanlığı seçimi

31 Ekim 1989'da yapılan 3. tur oylamada Başbakan Turgut Özal Türkiye Cumhuriyeti'nin 8. Cumhurbaşkanı seçildi.  Ali Bozer vekaleten başbakanlığa getirilmiştir.

1991 Türkiye genel seçimleri

20 Ekim 1991’deki seçimlerde, yüzde 27,03 oranında oy alan DYP kazandığı 178 milletvekilliğiyle TBMM'nin yaklaşık yüzde 40'ını elde ederken, iktidar partisi ANAP yüzde 24,01 oy oranı ve kazandığı 115 milletvekilliğiyle ikinci parti durumuna geriledi ve 8 yıldır bulunduğu iktidardan düştü.

20 Kasım 1991'de, hükûmeti kurmakla görevlendirilmiş olan Süleyman Demirel, TBMM’de 88 üyesi olan Sosyaldemokrat Halkçı Parti ile bir koalisyon hükûmeti kurdu, SHP genel başkanı Erdal İnönü de başbakan yardımcısı oldu.

1993 Türkiye cumhurbaşkanlığı seçimi

17 Nisan 1993 tarihinde dönemin Cumhurbaşkanı Turgut Özal'in görevi başındayken vefat etmesi üzerine 8 -16 Mayıs 1993 tarihleri arasında yapıldı. DYP Genel Başkanı ve Başbakan Süleyman Demirel, 244 oyla 9. Türkiye Cumhurbaşkanı seçildi.

1995 Türkiye genel seçimleri

28 Haziran 1996'da, Necmettin Erbakan'ın başkanlığında, RP ile DYP arasında Refahyol hükûmeti kuruldu ve 8 Temmuz'da güvenoyu aldı. Fakat bu hükûmet 28 Şubat 1997 tarihindeki Millî Güvenlik Kurulu kararları sonrasında istifaya zorlandı. Haziran 1997'de istifa eden Refahyol hükûmetinin yerine, ANAP lideri Mesut Yılmaz'ın başbakan olduğu, Anavatan Partisi, Demokratik Sol Parti ve Demokrat Türkiye Partisi'ın katıldığı ANASOL-D Hükûmeti kuruldu.

1999 Türkiye genel seçimleri

18 Nisan 1999 Genel Seçimlerinden sonra hükûmeti kurma görevi 9. Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel tarafından Demokratik Sol Parti (DSP) Genel Başkanı Bülent Ecevit'e verildi. Ecevit, DSP, Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) ve Anavatan Partisi (ANAP) ile 28 Mayıs 1999 tarihinde üçlü koalisyon hükûmetini kurdu. Başbakan Bülent Ecevit olmuştur.

2000 Türkiye cumhurbaşkanlığı seçimi

23 Nisan 2000 tarihinde çok partili Türk siyasi tarihinde bir ilk gerçekleşmiş ve mecliste temsil edilen tüm partilerin (DSP, MHP, FP, ANAP, DYP) ortak kararıyla TBMM dışından bir aday cumhurbaşkanlığı için ortak bir aday gösterilmiştir. Anayasa Mahkemesi Başkanı Ahmet Necdet Sezer 3. tur sonunda gereken oy sayısının (276) üzerine çıkarak Türkiye'nin 10. Cumhurbaşkanı seçilmiştir.

2002 Türkiye genel seçimleri

Oyların yüzde 34,3'ünü alarak kazandığı 363 milletvekilliği ile tek başına iktidar olan AK Parti, TBMM'nin üyelik sayısının yaklaşık yüzde 66'sını alarak liste usulü çoğunluk sisteminin uygulandığı 1950'li yıllardan sonra TBMM'deki en büyük temsil gücünü elde eden siyasi parti oldu.

14 Kasım 2002 tarihinde Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer ile Adalet ve Kalkınma Partisi Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan arasındaki görüşmeden sonra, Erdoğan'ın milletvekili olmaması nedeniyle, 16 Kasım 2002 tarihinde Adalet ve Kalkınma Partisi genel başkan yardımcısı Abdullah Gül, Sezer tarafından hükûmeti kurmakla görevlendirildi. 58. Hükûmetin 18 Kasım'da Ahmet Necdet Sezer tarafından onaylanmasıyla ilk Adalet ve Kalkınma Partisi hükûmeti göreve başladı.

2007 Türkiye genel seçimleri

22 Temmuz 2007'de düzenlenen erken genel seçimlerde AK Parti yüzde 46,58 ile 341 milletvekili, CHP yüzde 20,88 ile 112 milletvekili, MHP ise yüzde 14,27 ile 71 milletvekili çıkarttı. Başbakan Recep Tayyip Erdoğan olmuştur.

2007 Türkiye cumhurbaşkanlığı seçimi

Gül 20 Ağustos'ta yapılan cumhurbaşkanlığı seçimi birinci turunda 341 oy aldı.[33] 24 Ağustos'taki ikinci turunda ise 337'de kaldı. Anayasaya göre ilk iki turda üçte iki çoğunluk olan 367 sayısına ulaşılamadığı için, 276 oyun aranacağı üçüncü tura gidildi. Abdullah Gül 28 Ağustos'ta yapılan üçüncü turda 339 oy alarak Türkiye Cumhuriyeti'nin 11. cumhurbaşkanı seçildi.

2011 Türkiye genel seçimleri

34 yıldan sonra Türkiye'nin "erken" yapılmayan ilk genel seçimidir. AK Parti yüzde 49,83 ile 327 milletvekili, CHP yüzde 25,98 ile 135 milletvekili, MHP ise yüzde 13,01 ile 53 milletvekili çıkarttı. Başbakan yeniden Recep Tayyip Erdoğan olmuştur.

2014 Türkiye cumhurbaşkanlığı seçimi

Türkiye Cumhuriyeti tarihinde cumhurbaşkanının doğrudan halk oyuyla seçildiği ilk seçimdir. Seçim Recep Tayyip Erdoğan'ın, 10 Ağustos 2014 tarihinde düzenlenen ilk turda cumhurbaşkanı seçilmesiyle sonlanmıştır.

Haziran 2015 Türkiye genel seçimleri

Seçim sonuçlarına göre, hiçbir siyasi parti tek başına iktidar olabilmek için gerekli olan 276 sandalye sayısına ulaşamadı.

2002 yılından beri iktidarda olan Adalet ve Kalkınma Partisi (AK Parti) meclis çoğunluğunu kaybetti fakat %40,9 oy oranı ve 258 sandalye sayısı ile seçimlerden birinci parti olarak çıktı. Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) oyların %25'i ile 132 sandalye elde etti ve ikinci parti oldu fakat oy oranı ile milletvekili sayısı 2011 genel seçimlerine göre düştü. Başbakan Ahmet Davutoğlu oldu.

Kasım 2015 Türkiye genel seçimleri

Seçimin olağan olarak Haziran 2019'da yapılması gerekmekteydi. Ancak güvenoyu alabilecek bir hükûmetin kurulamaması nedeniyle Cumhurbaşkanı Erdoğan erken seçim kararı almış, sonrasında YSK seçim tarihi olarak 1 Kasım 2015'i belirlemiştir.  Başbakan Ahmet Davutoğlu oldu.

2018 Türkiye seçimleri

2018 Türkiye genel seçimleri

24 Haziran 2018'de yapılan ve Türkiye Büyük Millet Meclisinin 27. döneminin 600 yeni üyesinin belirlendiği seçimlerdir. 2017 Türkiye anayasa değişikliği referandumunda kabul edilen bazı değişikliklerin yürürlüğe girdiği seçimdir. Cumhurbaşkanlığı seçiminin ilk turu ile aynı gün yapıldı.

Recep Tayyip Erdoğan’ın 42.56 oy alarak cumhurbaşkanı olduğu seçimlerde; Kemal Kılıçdaroğlu yüzde 22.65, eş başkanlar Pervin Buldan ve  Sezai Temelli yüzde 11.70, Devlet Bahçeli 11.10, oy almıştır.

2018 Türkiye cumhurbaşkanlığı seçimi

Görevdeki Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan cumhurbaşkanlığına bir kez daha aday oldu. Selahattin Demirtaş ikinci defa aday olur iken Muharrem İnce, Meral Akşener, Temel Karamollaoğlu ve Doğu Perinçek de seçimde cumhurbaşkanı adayı olduklarını duyurdular. Seçimi ilk turda oyların salt çoğunluğunu alan Erdoğan kazandı.

 

2023 Türkiye seçimleri

 

2023 Türkiye genel seçimleri

2023 Türkiye genel seçimleri, 14 Mayıs 2023 tarihinde düzenlenen ve Türkiye Büyük Millet Meclisinin 28. döneminin 600 yeni üyesini belirlemiş olan seçimlerdir. 2023 Türkiye cumhurbaşkanlığı seçiminin ilk turu ile aynı gün yapıldı. Seçiminin ikinci turu da 28 Mayıs'ta gerçekleşti. Seçimde birinci parti yüzde 42,56'lık oy oranı ile AK Parti (268 sandalye), ikinci parti yüzde 22,65'lik oy oranı (169 sandalye) ile CHP oldu. 

 

2023 Türkiye cumhurbaşkanlığı seçimi

Seçimin birinci turu 14 Mayıs 2023, ikinci turu 28 Mayıs 2023 tarihinde yapılmıştır. Türkiye Cumhuriyeti tarihinde tek dereceli seçimlerde ikinci tura kalan ilk cumhurbaşkanlığı seçimidir.

Erdoğan 1. turda yüzde 49.52 oy almasına karşın ikinci turda ise yüzde 52,18'lik oy oranı ile cumhurbaşkanı seçilmiştir.


Yorum Yazın