menenjit aşısı nedir?
Menenjit aşısı, beyin ve omuriliği çevreleyen zarların iltihaplanmasıyla oluşan menenjit hastalığına karşı bağışıklık kazandıran bir aşıdır. Özellikle meningokok bakterisinin neden olduğu menenjit vakaları ciddi komplikasyonlara yol açabileceğinden, bu aşı ile bireylerin korunması sağlanır.
Neisseria meningitidis adlı bakteriye karşı geliştirilen bu aşı, A, B, C, W ve Y serotiplerine karşı etkilidir. Özellikle bebekler, çocuklar ve bağışıklığı zayıf bireyler hedef gruptadır.
menenjit hastalığı nedir?
Menenjit, virüs, bakteri veya mantar kaynaklı olarak meninks adı verilen beyin zarlarının iltihaplanmasıdır. Zamanında tedavi edilmezse epilepsi, zeka geriliği veya sağırlık gibi kalıcı sorunlara yol açabilir. Bu nedenle erken tanı ve aşılama hayati öneme sahiptir.
menenjit aşısının amacı ve önemi
Menenjit aşısının temel amacı, kişiyi neisseria meningitidis gibi tehlikeli bakterilere karşı bağışık hale getirmektir. Yalnızca bireysel koruma değil, aynı zamanda toplum bağışıklığı açısından da büyük rol oynar.
Aşı sayesinde, menenjitin yayılması ve olası salgınların önlenmesi sağlanır. Özellikle ergenlik döneminde yapılan menenjit aşıları uzun süreli koruma sunar.
menenjit aşısı çeşitleri nelerdir?
Menenjit hastalığına neden olan farklı bakterilere karşı geliştirilen çeşitli aşı türleri vardır:
meningokok aşısı
Neisseria meningitidis bakterisine karşı koruma sağlar. Serogrup A, B, C, W ve Y'ye göre formülasyonları farklılık gösterir.
pnömokok aşısı
Streptococcus pneumoniae bakterisine karşı geliştirilmiştir. Bu bakteri menenjitin yanı sıra zatürre ve kulak enfeksiyonlarına da neden olabilir.
hib (hemophilus influenzae tip b) aşısı
Özellikle küçük çocuklarda görülen Hemophilus influenzae tip b bakterisine karşı etkilidir. Bu tür menenjit, hızla ilerleyerek ciddi hasarlara yol açabilir.
menenjit aşısının yan etkileri nelerdir?
Genellikle hafif olan yan etkiler, kısa sürede geçer. Ancak nadiren de olsa ciddi reaksiyonlar gözlemlenebilir:
Enjeksiyon yerinde ağrı, şişlik ve kızarıklık
Hafif ateş
Halsizlik ve baş ağrısı
Kas ve eklem ağrısı
Mide bulantısı, ishal
Nadir de olsa anafilaksi gibi alerjik reaksiyonlar
Yan etkiler genellikle birkaç gün içinde geçer. Özellikle MenB ve MenACWY aşılarında, belirtiler 3-5 gün sürebilir.
menenjit aşısı nasıl yapılır?
Menenjit aşıları genellikle kas içine (intramüsküler) uygulanır. Bazı durumlarda cilt altına (subkutan) enjeksiyon da yapılabilir. Aşının türüne göre uygulama şu şekildedir:
Meningokok aşısı: Kas içine uygulanır.
Pnömokok aşısı: Kas içine veya cilt altına yapılabilir.
Hib aşısı: Genellikle kas içi enjeksiyonla verilir.
Uygulama öncesinde bölge dezenfekte edilir ve aşı sonrası kişi birkaç dakika gözlem altında tutulur.
menenjit aşısı kaç doz yapılır?
Uygulanan doz sayısı kişiye ve yaş grubuna göre değişiklik gösterir:
Bebeklerde: Genellikle 2-3 doz şeklinde verilir, ilk doz 2-3 aylıkken yapılır.
Çocuklar ve ergenlerde: Genellikle tek doz yeterlidir.
Risk grubundakiler: Hatırlatma dozları gerekebilir.
Koruyuculuk oranı yaklaşık yüzde 95'tir ve bazı durumlarda ömür boyu bağışıklık kazandırabilir.
menenjit aşısı ne zaman yapılır?
Türkiye'de menenjit aşıları henüz zorunlu aşı takviminde yer almamakta, özel aşılar arasında bulunmaktadır. Aşılama genellikle şu dönemlerde yapılır:
Bebeklerde: 2. aydan itibaren başlanabilir.
Çocuklarda: Aşı yapılmamışsa okul öncesi veya ergenlik döneminde önerilir.
Yetişkinlerde: Özellikle bağışıklık sistemi düşük olan bireylerde uygulanabilir.
Salgın bölgelerinde yaşayanlar veya seyahat edenler için önerilir.
hamilelikte menenjit aşısı yapılabilir mi?
Genel olarak, menenjit aşısı gebelik döneminde rutin olarak önerilmez. Ancak salgın riski taşıyan bölgelerde yaşayan hamile kadınlara doktor onayıyla uygulanabilir.
Emziren anneler de yine doktor kontrolünde aşıyı yaptırabilir. Aşı öncesinde herhangi bir sağlık sorunu varsa mutlaka sağlık personeline bildirilmelidir.
