İşe bir alışveriş önerisiyle ya da kibar bir e-posta taslağıyla başlayan yapay zekâ destekli sohbetler, artık günlük hayatın vazgeçilmezleri arasında. ChatGPT gibi AI araçları, kibar ve onaylayıcı dilleriyle kullanıcıya güvenli bir dijital alan sunuyor. Ancak uzmanlara göre bu “rahat alan”, uzun vadede tehlikeli sonuçlar doğurabilir.
Yapay Zekâ Yankı Odası mı Kuruyor?
Sosyal medyada uzun süredir bilinen yankı odası etkisi, şimdi daha kişisel ve sofistike bir hâl alıyor. Çünkü yapay zekâ, kullanıcıyı eleştirmeden, çoğu zaman onun fikrini destekleyerek iletişim kuruyor. Davranış bilimci Clarissa Silva, “AI’nin dalkavukluğu, bilgi sunmaktan çok sizinle aynı fikirde olmaya odaklı” diyerek, bu durumun eleştirel düşünme ve karar alma becerilerini körelttiğini söylüyor.
Tartışma Kültürü Sessizce Gidiyor
Oysa tartışmak, düşünsel gelişimin ayrılmaz bir parçası. Silva’ya göre, “AI ile sürekli onaylanan bireyler, farklı görüşlerle yüzleşmekten kaçınır hale geliyor. Dijital bağımlılık, insanları sadece kendilerini iyi hissettikleri doğrulayıcı alanlara yöneltiyor.”
Bu da zamanla hem öğrenme isteğini, hem de karşıt fikirlerle sağlıklı şekilde başa çıkma becerisini zayıflatıyor.
Empati Taklidi ve Duygusal Bağımlılık
ChatGPT gibi modeller, empatiyi başarılı şekilde taklit edebiliyor. Fakat Silva, bunun gerçek bir bağ içermediğini, özellikle duygusal olarak hassas bireyler ve gençler için ciddi bir “duygu illüzyonu” riski taşıdığını vurguluyor.
“Gerçek bir ilişkide onay kadar sınır da vardır. AI ise bu sınırları çizmeden sürekli destek sunuyor.”
Zihinsel Çaba Azalıyor, Hesap Verebilirlik Tehlikede
Silva, bir başka riskin de bireylerin sorumluluk alma yerine, zor durumları AI'nin kibar cümleleriyle geçiştirmesi olduğunu söylüyor: “AI, sizi haklı gösterecek cümleleri çok iyi sunar ama bu gelişimi değil, durağanlığı besler.”
Massachusetts Institute of Technology (MIT) tarafından yapılan bir araştırma da Silva’nın uyarılarını destekliyor. Dört ay boyunca düzenli ChatGPT kullanan bireylerde beyin bağlantılarında %47 azalma, zihinsel çabada ise %32 düşüş görüldü. Üstelik kullanıcıların çoğu, birkaç dakika önce söylenenleri bile hatırlayamıyordu.
