CHP kurultayı tartışmasında gündeme gelen "mutlak butlan" ne anlama geliyor?
CHP Kurultayı’na yönelik bazı itirazlar, hukuki bir kavram olan “mutlak butlan” iddiasına dayanıyor. Bu iddia, parti tüzüğüne ve yasal usullere aykırı düzenlendiği savunulan seçimli toplantıların, baştan itibaren geçersiz sayılması gerektiğini öne sürüyor.
Mutlak butlan nedir?
Mutlak butlan, Türk hukuk sisteminde işlemin en baştan itibaren geçersiz olduğu anlamına gelir. Bu tür işlemler, kamu düzenine açıkça aykırıdır ve “hiç doğmamış gibi” kabul edilir. Latincede bu kavram null and void ab initio olarak tanımlanır.
Yasal dayanağı
Mutlak butlan kavramı Türk Medeni Kanunu ve Türk Borçlar Kanunu gibi birçok temel kanunda yer alır. Örneğin, Medeni Kanun’un 145. maddesi, evlenmenin mutlak butlanla batıl olduğu durumları düzenlerken; Borçlar Kanunu’nun 27. maddesi, konusuzluk veya hukuka aykırılık gibi hallerde sözleşmenin geçersiz olacağını belirtir.
Mutlak butlan ne zaman söz konusudur?
- Yetki gaspı: Yetkisiz kişi ya da organların işlem yapması
- Emredici hükümlere aykırılık: Anayasa ve kanunlara aykırı hareket edilmesi
- İrade sakatlığı: Zorla, tehditle ya da aldatmayla yapılan işlemler
- Konusuzluk: Konusu imkânsız ya da yasa dışı olan işlemler
- Usul eksikliği: Vazgeçilemeyecek usul kurallarının ihlali
Mutlak butlan ne değildir?
Mutlak butlan, nisbi butlan (iptal edilebilirlik) ile karıştırılmamalıdır. Nisbi butlanda, işlemin geçersiz hale gelmesi için ilgili kişinin başvurusu gerekir ve çoğu zaman süre sınırlamasına tabidir. Oysa mutlak butlanda süre sınırlaması yoktur ve herkes tarafından ileri sürülebilir.
CHP kurultayı örneğinde durum
Eğer CHP kurultayında alınan kararlar, parti tüzüğüne veya Anayasa’ya aykırı şekilde alınmışsa; örneğin yetkisiz bir kurul tarafından ya da usulsüz bir toplantıyla gerçekleştirilmişse, bu işlemlerin mutlak butlan kapsamında geçersizliği gündeme gelebilir.
