Bellek, bilinç ve kimlik algısında bozulmalara yol açan disosiyatif bozukluk, travmatik olaylar sonrası ortaya çıkıyor. İşte disosiasyon, disosiyatif unutma ve füg hakkında merak edilenler.
Disosiasyon, zihindeki bir anı, duygu, düşünce ya da bilginin diğerlerinden ayrılması, kopması veya çözülmesi olarak tanımlanıyor. Bu durumda kişi, bazı anılarına erişebilirken bazen de hiçbir şekilde ulaşamıyor. Fransız psikiyatrist Pierre Janet, disosiasyonu belli koşullar altında bazı düşünce ve eylemlerin bilincin geri kalanından ayrılması ve farkındalık olmadan işleve girmesi olarak açıklamıştı.
Disosiyasyon ve bastırma arasındaki fark
Disosiyasyonda bilinçten ayrılan anılar zamanla tekrar bilince ulaşabiliyor. Bastırmada ise bu anılar bilince çıkmaz, sadece davranışlar veya dil sürçmeleriyle ortaya çıkar.
Disosiyatif bozukluk nedir?
Travmatik bir ya da birçok yaşantıya bağlı olarak bilinç, bellek ve algıda işlevsel bozulmalar görülür. Çocuklukta şiddet, taciz veya ağır travmalara maruz kalan bireylerde daha sık rastlanır. Bu bozuklukta kişi bazen yaptığı bir şeyi mi yoksa sadece düşündüğünü mü hatırlayamaz.
Disosiyatif bozukluk belirtileri
Disosiyatif bayılmalar: Kişi bayılma sırasında dışarıdaki sesleri duyabilir ancak yanıt veremez. Bu durum dakikalarca hatta saatlerce sürebilir.
Disosiyatif kaçışlar: Kişi aniden evinden uzaklaşarak başka bir yere yerleşebilir, kimliğini unutup yeni bir kimlik benimseyebilir.
Disosiyatif unutma: Travmatik veya stresli dönemlere ait anılar silinir. Kişi mezuniyet, nikah gibi hayatındaki önemli anları hatırlayamaz.
Disosiyatif füg: Kişi kendi kimliğini unutur, evinden uzaklaşır ve bazen yeni bir kimlikle yaşamını sürdürebilir. Bu dönemler genellikle uykudan sonra sona erer.
Disosiyatif bozukluk kimlerde görülür?
Araştırmalara göre disosiyatif amnezi toplumda yaklaşık yüzde 7 oranında görülüyor. Kadınlarda daha sık rastlandığı belirtiliyor. Disosiyatif füg ise daha nadir, yaklaşık yüzde 0.2 oranında ortaya çıkıyor. Ergenlik ve erken erişkinlik döneminde daha yaygın olduğu biliniyor.
Tanı ve tedavi
Disosiyatif bozukluğun tanısı konulurken fiziksel, nörolojik ve ruhsal muayenelerin yanı sıra EEG ve beyin görüntüleme yöntemleri kullanılıyor. Tanıda kafa travması, epilepsi gibi organik nedenler dışlandıktan sonra psikiyatrik değerlendirme yapılıyor. Tedavi sürecinde ise psikoterapi yöntemleri ön planda yer alıyor.
