Alucra ilçesinin ismi nereden geliyor?
Alucra'nın isminin kökeni hakkında kesin ve tek bir yazılı kanıt olmamakla birlikte, bölge tarihi ve halk anlatılarına dayanan üç temel teori bulunmaktadır.
Size bu teorileri detaylı bir şekilde, en popüler olandan başlayarak anlatayım:
1. Teori: "El-Ücrâ" Rivayeti (Halk Anlatısı)
Bu, Alucra'da en yaygın bilinen ve en çok anlatılan rivayettir. Olay, 1473'teki Otlukbeli Savaşı'ndan sonrasına dayanır.
Olay: Akkoyunlu Hükümdarı Uzun Hasan'ı Otlukbeli'nde yenen Fatih Sultan Mehmet, ordusuyla birlikte Şebinkarahisar (o zamanki adıyla Karahisar-ı Şarki) bölgesinde bulunur.
Anlatı: Fatih, Şebinkarahisar'dayken o günün Alucra'sını işaret ederek, bölgenin coğrafi konumuna (dağların arasında, ulaşımı zor ve sapa bir yer olmasına) atıfta bulunur.
Söz: Arapça "el-ücrâ" (الأجرى) kelimesini kullanır. Bu kelime "çok uzakta olan yer", "sapa", "ücra yer" anlamına gelir.
Dönüşüm: Zamanla bu "El-Ücrâ" ifadesi, halk dilinde fonetik olarak yumuşamış ve "Alucra" şeklini almıştır.
Not: Bu teori, halk arasında çok sevilse de, bazı tarihçiler tarafından eleştirilir. Eleştirinin sebebi, "el-ücrâ" kelimesinin Osmanlıca yazımının (الأجرى), o dönemki kayıtlarda geçen "Alucra" (آلوجره) yazımına tam olarak uymamasıdır.
2. Teori: "Aluç" Ağacı (En Güçlü Teori)
Bu teori, dil bilimi (etimoloji) ve bölgenin bitki örtüsüne dayandığı için tarihçiler ve araştırmacılar tarafından daha olası ve güçlü kabul edilir.
Temel: "Aluç", Giresun ve Sivas yöresinde "yabani erik", "dağ eriği" veya "muşmula" (hawthorn) benzeri bir meyve ağacına verilen isimdir.
Mantık: Alucra, coğrafi olarak bu ağacın bol yetiştiği bir bölgedir.
Dönüşüm: Osmanlı tahrir (nüfus/vergi) defterlerinde bölgenin adı "Alucara" veya "Alicura" olarak geçmektedir. Bu, "Aluç" kelimesine Farsça "yer, bölge, diyar" anlamı katan bir ekin gelmiş olabileceğini veya "Aluç-ara" (Aluç yeri) gibi bir birleşme olduğunu düşündürür.
Evrim: "Alucara" ismi, zamanla sesli harflerin yer değiştirmesi (metatez) ve fonetik aşınma ile "Alucra" halini almıştır.
Bu teori, ismin doğrudan bölgenin doğal bir özelliğinden geldiğini savunur ve yazılı kayıtlardaki "Alucara" ifadesiyle de desteklenir.
3. Teori: Orta Asya Kökeni (Göç Teorisi)
Bu, diğer ikisine göre daha az bilinen ancak dikkate alınan bir başka görüştür.
Temel: Anadolu'daki birçok yer ismi, Türk boylarının Orta Asya'dan göç ederken getirdikleri isimlerdir.
Bağlantı: Bazı araştırmacılar, Orta Asya'da "Alicur" veya benzeri isimlere sahip yerleşim yerleri olduğunu belirtir.
Teori: Bölgeye yerleşen Türkmen aşiretlerinin, geldikleri yerin adını buraya vermiş olabilecekleri ve "Alicur" veya "Alicura" adının zamanla "Alucra"ya dönüştüğü iddia edilir.
Özetle
Alucra isminin nereden geldiğine dair üç farklı açıklama vardır:
"El-Ücrâ" (Ücra Yer): Fatih Sultan Mehmet'e atfedilen popüler bir rivayet.
"Alucara" (Aluç Yeri): Bölgede çok yetişen "Aluç" ağacından geldiğini savunan en güçlü ve olasılığı yüksek teori.
"Alicur" (Orta Asya): Türk göçleriyle taşınan bir yer ismi olabileceği teorisi.
Günümüzde en çok kabul gören ve tarihi kayıtlara (Alucara) daha uygun olan teori, ismin "Aluç" ağacından türediğidir.
