Hepimizin en az bir kez duyduğu “balıkla süt ürünleri yenmez” cümlesi, yıllardır tartışma konusu. Kimi “zehirlenirsin” derken, kimi “hiçbir şey olmaz” diye karşı çıkar. Ancak bu inanışın kökeni oldukça eskiye dayanıyor.
Geçmişte soğutucuların bulunmadığı dönemlerde balık ve süt ürünleri hızla bozuluyordu. Bu durum sık yaşanan zehirlenmelerle ilişkilendirilmiş ve “balıkla süt ürünleri yenmez” düşüncesinin doğmasına neden olmuştu.
Bazı kaynaklara göre bu inanış, Hindistan kökenli Ayurveda diyet anlayışına dayanıyor. Ayurveda’da balık gibi “sıcak” kabul edilen gıdalarla, süt ürünleri gibi “soğuk” kabul edilen besinlerin birlikte yenmemesi gerektiği savunuluyor. Benzer şekilde Yahudi inancında da et ve süt ürünlerinin aynı öğünde tüketilmemesi kuralı bulunuyor. Bu kültürel yasakların zamanla “balık ve yoğurt” ikilisine de yansıdığı düşünülüyor.
Uzmanlara göre balık ve yoğurt birlikte yenir mi?
TMMOB Gıda Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi Başkanı İsa Tahta, bu inanışın tamamen bir şehir efsanesi olduğunu söylüyor. Tahta’ya göre hem balık hem de yoğurt, besin değeri açısından oldukça zengin gıdalar:
“Balık; A, B ve D vitaminleriyle demir, çinko, iyot ve selenyum bakımından güçlü bir kaynaktır. Yoğurt ise kalsiyum, potasyum ve protein açısından oldukça besleyicidir.”
Uzmanlar, bu iki gıdanın birlikte tüketilmesinde hiçbir sakınca olmadığını vurguluyor. Ancak her iki ürünün de taze olması gerekiyor. Bayat balık ya da uzun süre beklemiş süt ürünleri, histamin oranı yüksek olduğunda bazı kişilerde alerjik reaksiyonlara yol açabiliyor.
Zehirlenme riski nereden geliyor?
Balıklarda zehirlenmeye yol açan temel etken, “Scombroid” yani histamin zehirlenmesi olarak biliniyor. Bayat balıklarda histamin miktarı artarak ciltte kızarma, kaşıntı ve mide bulantısı gibi belirtilere neden olabiliyor. Fermente süt ürünleri de histamin içerdiği için, bu tür balıklarla birlikte yenildiğinde semptomlar bazı hassas bünyelerde artabiliyor.
İsa Tahta’ya göre, “Sorun balıkla yoğurdu karıştırmakta değil, gıdaların kalitesinde.”
Taze balık ve taze yoğurt birlikte tüketildiğinde zehirlenme riski bulunmuyor.
