Uzm. Psk. Ayça Girgin
Spor dünyasında rekabetin sert, kuralların net, beklentilerin yüksek olduğunu hepimiz biliyoruz. Fakat bazen görünmeyen bir saldırı, sahadaki tüm mücadeleden çok daha fazla yıpratır sporcuyu: mobbing.
Mobbing, yalnızca yetişkinlerin iş hayatında yaşadığı bir durum değil; aksine, sporcular için çok daha hassas bir alanda ortaya çıkıyor. Çünkü performans baskısı, takım içi hiyerarşi ve antrenör- oyuncu ilişkileri, psikolojik zorlamaya zemin yaratabiliyor. Hele ki çocuk ve genç sporcularda, mobbing davranışı çoğu kez “motivasyon”, “disiplin” veya “takım kültürü” adı altında gizleniyor.
Mobbing Nedir? Sporcu Neler Yaşar?
Mobbing; bir sporcunun sistematik olarak aşağılanması, dışlanması, küçük düşürülmesi veya psikolojik baskıya maruz bırakılmasıdır. Bu bazen açık bir sözle, bazen bakışla, bazen de tamamen görmezden gelinerek yapılır.
Bir sporcu için mobbing:
* Özgüveni kemiren
* Performansı düşüren
* Sporu sevdiği alan olmaktan çıkaran
* Bedenine ve yeteneğine yabancılaştıran
çok güçlü bir yıpratıcıdır.
Özellikle genç sporcular, yaşadığı duyguları adlandıramadığı için yalnızlaştığını, yetersiz olduğunu, kimseye anlatamayacağını düşünür.
Mobbing Hangi Görünümlerle Karşımıza Çıkar?
Her zaman bağırmak, azarlamak değildir mobbing. Bazen çok sessizdir.
* Antrenörün sürekli aynı sporcuyu hedef göstermesi
* Takım arkadaşlarının alay etmesi, dışlaması
* Başarılı olsa bile takdir edilmemesi
* Yapmadığı hataların sorumluluğunun yüklenmesi
* “Sen zaten yapamazsın” imaları
* Grup sohbetlerinden, antrenman içi etkinliklerden bilinçli dışlama
* Sosyal medyada pasif-agresif göndermeler
Sporcu, “yanlış bir şey mi yaptım?”, “ben sorun muyum?”, “neden kimse beni istemiyor?” sorularıyla kendi kendini sorgulamaya başlar.
Mobbingin Sporcu Üzerindeki Etkileri
Bir sporcu istikrarlı ilerleyemiyorsa, aniden performans kaybı yaşıyorsa, yarışma veya maç öncesi kaygısı artmışsa, daha çabuk pes ediyorsa; bazen neden teknik değil, psikolojiktir.
Mobbing yaşayan sporcularda sıklıkla görülür:
* Performans kaygısı
* Özgüven düşüşü
* Odaklanma ve dikkat kaybı
* Mide-bulantı, nefes daralması gibi psikosomatik belirtiler
* Antrenmanlarda motivasyon kaybı
* Antrenörden veya takımdan uzaklaşma isteği
En önemlisi: sporu sevdiği için değil, korktuğu için yapmaya başlar.
Peki Sporcu Kendini Nasıl Korur?
Mobbing, sporcunun suçu değildir. Ama kendini koruyabilecek araçlara sahip olması, geleceğini değiştirir.
1. Yaşadığı duyguyu adlandırmak
“Bu eleştiri değil, bu baskı.”
Bir davranışın sınır dışı olduğunu fark etmek ilk adımdır.
2. Beden sinyallerini izlemek
Mide sıkışması, nefes daralması, yumru hissi…
Vücut zorlandığını her zaman önce söyler.
3. Güvendiği bir yetişkine anlatmak
Antrenör, aile, psikolog…
Sporcu bunu tek başına taşımamalıdır.
4. İç sesini güçlendirmek
“Ben yetersiz değilim. Birilerinin davranışı benim değerimi belirlemez.”
Bu cümle bile sporcunun zihinsel direncini yükseltir.
5. Hedefine tutunmak
Mobbing sporcuyu rotasından saptırabilir.
Hedefini hatırlamak yeniden toparlanmasını sağlar.
Antrenör ve Ailelere Küçük Bir Not
Disiplin başka, psikolojik baskı başkadır.
Bir sporcu korkarak değil, güvende hissederek gelişir.
Sözler, mimikler, geri bildirim biçimi bir çocuğun tüm spor yaşantısını belirleyebilir. Unutmayalım:
Bir sporcunun zihinsel dayanıklılığı, ona verilen güvenle başlar.
Son Söz
Spor, güçlenme alanıdır; yıpranma değil.
Mobbing ise görünmeyen bir darbe.
Sporcuyu sessizce incitir, içten içe geriletir.
Bu yazıyı okuyan her sporcuya söylemek isterim:
Sen değerlisin. Bir başkasının davranışı senin ışığını azaltamaz.
Kendini koruman, sesini duyurman ve destek istemen cesaretinin göstergesidir.
Gücünü yeteneğinden, hızından veya attığın sayılardan önce; kendi içindeki direnişten alırsın.
