Hazırlayan: Gülru Çongar Gezen
Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op. Dr. Cevahir Tekcan gebeliğe dair aklımıza takılan ve bazen gözden kaçan soruları Muhalif okurları için yanıtlıyor.
Gebelikte en sık gözden kaçan risklerden biri sizce nedir?
Gebelikte riskler çoğu zaman yalnızca ultrasonda görülenlerle sınırlı sanılıyor. Oysa kan uyuşmazlığı, enfeksiyonlar, annenin kronik hastalıkları ve doğum sonrası ihmal edilen uygulamalar da en az gebelik süreci kadar önemlidir. Özellikle RH uygunsuzluğu gibi “sessiz” ilerleyen durumlar, zamanında önlem alınmazsa ciddi sonuçlara yol açabilir.
RH uygunsuzluğu hangi anne adayları için risk oluşturur?
Anne RH negatif, baba RH pozitifse ve bebek de RH pozitifse, RH uygunsuzluğu riski ortaya çıkar. Bu durum annenin bağışıklık sistemini uyararak antikor üretmesine neden olabilir. Antikor oluşumu genellikle ilk gebelikte sorun yaratmaz ancak sonraki gebelikler için ciddi riskler doğurur.
Bu risk gebelik sırasında nasıl önleniyor?
Eğer annenin RH uygunsuzluğu yaşama potansiyeli varsa, bebeğin kan grubuna bakılara gebeliğin 28. haftasında profilaktik olarak Anti-D immün globulin uygulanır . Bu iğne, annenin bağışıklık sisteminin bebeğin kan hücrelerine karşı antikor üretmesini engeller ve koruyucu bir kalkan görevi görür.
Doğumdan sonra neden tekrar aynı iğne yapılması gerekiyor?
Bebek doğduktan sonra kan grubuna bakılır. Eğer bebek RH pozitifse, doğumdan sonraki ilk 72 saat içinde Anti-D immün globulin mutlaka tekrar uygulanmalıdır. Bu uygulama, annenin bağışıklık sisteminin kalıcı olarak antikor üretmesini önler ve sonraki gebeliklerin sağlıklı şekilde devam etmesini sağlar.
Bu ilacın teminiyle ilgili nasıl bir tablo var?
Anti-D immün globulin Türkiye’de üretilmiyor, yurt dışından getiriliyor. Bu nedenle zamanlama son derece önemli. İlacın bulunamaması ya da doğum sonrası uygulanmaması, ileride telafisi mümkün olmayan sonuçlara yol açabilir. Standart doz genellikle 300 mikrogram olarak uygulanır.
Zayıflama iğneleri ile gebelik arasında nasıl bir ilişki var?
Son dönemde yaygınlaşan zayıflama iğneleri, özellikle GLP-1 reseptör agonistleri, gebelikte kesinlikle önerilmez. Bu ilaçların gebelik üzerindeki etkilerine dair yeterli ve güvenli veri bulunmamaktadır. Planlı gebelik düşünen kadınların bu tür ilaçları mutlaka hekim kontrolünde ve gebelik öncesinde bırakması gerekir. İlacı kullanırken fark edilmeden oluşan gebeliklerde ise derhal doktora başvurulmalıdır.
Bu ilaçlar doğurganlığı veya gebeliği nasıl etkileyebilir?
Zayıflama iğneleri iştah ve metabolizma üzerinde güçlü etkiler yaratır. Bu durum hormonal dengeyi etkileyebilir, gebelikte ise bebeğin gelişimi açısından risk oluşturabilir. Bu nedenle kilo kontrolü, gebelik planı olan kadınlarda mutlaka farklı ve güvenli yöntemlerle ele alınmalıdır.
Doğum sonrası dönemde kadınların en sık ihmal ettiği konular neler?
Doğumdan sonra tüm ilgi bebeğe yöneliyor ve annenin sağlığı geri planda kalıyor. Oysa doğum sonrası kanamalar, enfeksiyonlar, emzirme sorunları ve hormonal değişimler mutlaka takip edilmelidir. Kansızlık, vitamin değerleri… Özetle annenin genel sağlık durumunun takibi genellikle “doğum bitti, sorun kalmadı” düşüncesiyle ihmal edilebiliyor.
Anne adaylarına ve yeni annelere vermek istediğiniz en önemli mesaj nedir?
Gebelik ve doğum bir süreçtir; yalnızca doğum anıyla sınırlı değildir. Düzenli takip, doğru zamanda yapılan koruyucu uygulamalar ve hekim önerilerine uyum, hem annenin hem de bebeğin geleceğini doğrudan etkiler. Küçük gibi görünen bir ihmal, ileride çok büyük sorunlara dönüşebilir.
