Türkiye’de çocuklar arasında akran zorbalığı, resmi veriler ve uzman değerlendirmeleriyle yeniden gündeme geldi. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) 2024 verilerine göre, çocukların yaklaşık yüzde 14’ü ayda en az birkaç kez akran zorbalığına maruz kalıyor. Bu oran kız çocuklarında yüzde 14,2’ye, erkek çocuklarında ise yüzde 13,4’e ulaşıyor. Uzmanlar, bu tabloya bakıldığında zorbalığın münferit değil, yaygın bir sorun olduğunu vurguluyor.
Aralık ayı içinde medyaya yansıyan en az beş farklı vaka, zorbalığın ulaştığı boyutun ciddiyetini gözler önüne serdi. Uzmanlara göre zorbalık, yalnızca “sorunlu” olarak tanımlanan okullarda değil, prestijli eğitim kurumlarında da sistematik biçimde görülebiliyor. Cumhuriyet’ten Damla Polat’ın haberine konuşan uzmanlar, zorbalığın hem zorbalık yapan hem de maruz kalan çocuklar için ciddi psikolojik ve akademik riskler taşıdığını belirtti.
Öfke kontrolü ve empati eksikliği öne çıkıyor
Zorbalığın tek bir nedene indirgenemeyeceğini ifade eden uzmanlar, bireysel özellikler ile çevresel faktörlerin birlikte etkili olduğunu söylüyor. Bu çocukların öfke kontrolünde zorlandığı, empati becerilerinin zayıf olduğu ve kurallara karşı gelme davranışlarının daha sık görüldüğü belirtiliyor. Bazı çocukların ise zorbalığı, akran grubu içinde statü ve güç kazanma aracı olarak kullandığına dikkat çekiliyor.
Aile ortamı belirleyici rol oynuyor
Uzmanlar, aile yapısının zorbalık davranışlarında kritik bir etkisi olduğunun altını çiziyor. Yoğun çatışmaların yaşandığı, sert disiplin uygulanan, ihmalkâr ya da istismara açık aile ortamlarının, çocukların saldırgan davranışları öğrenmesine zemin hazırladığı ifade ediliyor.
Davranış değişiklikleri uyarı sinyali
Zorbalığa maruz kalan çocuklarda kalıcı davranış değişikliklerinin önemli bir uyarı işareti olduğunu belirten uzmanlar; okula gitmek istememe, baş ve karın ağrıları, uyku problemleri ve ani duygu durum değişimlerinin dikkatle izlenmesi gerektiğini vurguluyor.
Zorbalık ‘sosyal prestij’ aracına dönüşebiliyor
Şiddet eğilimli davranışların öğrenilen davranışlar olduğuna işaret eden uzmanlar, zorbalığın yalnızca okul ortamında değil, medya ve sosyal çevre aracılığıyla da normalleştirilebildiğini belirtiyor. Sosyoekonomik ve sosyokültürel eşitsizliklerin de öğrenciler arasındaki ilişkileri ve akademik başarıyı olumsuz etkilediği ifade ediliyor.
