Türk Tabipleri Birliği, İstanbul Tabip Odası, Türk Tabipleri Birliği Uzmanlık Dernekleri Eşgüdüm Kurulu, Türk Tabipleri Birliği Merkez Konseyi ve Türk Tabipleri Birliği Tütün Kontrolü Çalışma Grubu’nun iş birliğinde “Her Yer Duman Altı” raporu hazırlandı. Ulusal Tütün Kontrol Programı’nın katılımcı biçimde yeniden şekillendirilmesi çağrısının yapıldığı raporda, sigara üretimi, sigara satışı, kullanım oranları gibi çok sayıda tespit yer aldı.
Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ), 31 Mayıs’ı “Tütünsüz Bir Dünya Günü” olarak andığı hatırlatılan raporda, “Tütün Kontrolü Çerçeve Sözleşmesi’nin 25 Kasım 2004’te TBMM onaylanmasının ardından ulusal tütün kontrol programımız yetkinleşmiş ve ülkemiz yaptığı başarılı mücadele ile uluslararası alanda pek çok ödül almıştır. Ancak tüm dünya dün ülkemizin tütün kontrolü alanındaki başarılarını ve liderliğini konuşurken, bugün Türkiye’nin tütün kontrolü alanındaki çöküşünü izlemektedir” ifadelerine yer verildi.
Türkiye’de yaşanan “tütün salgını”nı yakından ve kapsamlı inceleyen raporda şu tespitlere yer verildi:
Türkiye’de sigara üretimi, 2008-2011 yılları arasında yüzde 17 azalma göstermişken, 2011-2024 arası dönemde yüzde 77 artış göstererek 200 milyar adet sınırına ulaşmıştır.
Yurtiçi sigara satışı, 2008-2011 yılları arasında yüzde 15 azalma göstermişken, 2011-2024 arası dönemde yüzde 65 artış göstererek 150 milyar adeti aşmıştır.
Siyasi iktidar tarafından sadece 2019-2022 yılları arasında tütün şirketlerine 53 ayrı proje desteği verilmiştir.
Mevzuat hükümlerine uygun olmasa da hemen her köşede açılan nargile sunan işletmeler nedeniyle nargile iç pazarı hemen tümüyle kayıt dışına çıkmıştır.
Tütün kullanım oranı erkeklerde yüzde 46, kadınlarda yüzde 24, toplamda yüzde 35’e ulaşmıştır.
Ülkemizin geleceğini temsil eden gençlerde kullanım oranları erkeklerde yüzde 45, kadınlarda yüzde 21, toplamda yüzde 33’tür. Her üç gencinden birisinin tütün ürünü kullandığı bir ülkede tütün kontrolünden söz etmek olanaklı değildir.
15-29 yaş grubu arası gençler 17 yaşında tütün ürünlerini denemeye ve kullanmaya başlamaktadırlar.
Sigara satış noktalarının hemen tamamı uymaları gerekli yasal mevzuatı ihlal ederek tütün ürünlerinin doğrudan ya da dolaylı reklamını yapmaktadırlar. Tütün ürünlerinin sağlık uyarılarının gözükmemesi için dik sergilenmemesi, çocukların kolaylıkla erişebileceği tezgah üstü yerlerde ürünlerin teşhir edilmesi, belirli markaların öne çıkarılması, tütün şirketlerine ait ürün standı ya da özel dolap bulunması bu kapsamda dikkat çeken mevzuat ihlallerinin başında gelmektedir.
Türkiye’nin hemen yerinden ülkemizde ruhsatlandırılmamış ve bu nedenle satışı yasak olan elektronik sigaraya ulaşmak çok kolaydır.
Türkiye’de tüketilen sigaraların yaklaşık yarısı Ankara, Antalya, Bursa, İstanbul ve İzmir’de satılmaktadır. Ancak söz konusu illerin yerel yönetimleri, Sağlık Bakanlığı ve il valilikleri tarafından sürdürülen tütün kontrolü uygulamalarına dahil edilmemektedir.
