Muhalif Haber Merkezi
17 Nisan 1940 tarihinde yürürlüğe giren 3803 sayılı yasa ile hayata geçirilen Köy Enstitüleri, Türkiye’nin eğitim tarihine damga vurmuş yerli ve özgün bir proje olarak dikkat çekiyor. Dönemin Milli Eğitim Bakanı Hasan Âli Yücel önderliğinde kurulan bu enstitüler, sadece öğretmen yetiştirmekle kalmadı; aynı zamanda Cumhuriyet ideallerinin Anadolu’nun en ücra köşelerine kadar taşınmasını sağladı.
Köy Enstitüleri'nin kurulmasının üzerinden tam 85 yıl geçti. 17 Nisan 1940 tarihinde kabul edilen 3803 sayılı yasa ile Türkiye'de kırsal kesimde eğitim seviyesini yükseltmek amacıyla Köy Enstitüleri kuruldu. Bu enstitüler, köylerde öğretmen yetiştirerek kırsal kalkınmayı amaçlamış, eğitimde devrim niteliğinde adımlar atılmıştır. Bugün 17 Nisan, Köy Enstitüleri'nin eğitim dünyasındaki katkılarını hatırlamak ve kutlamak için "Köy Enstitüleri Günü" olarak anılmaktadır.
Köylerde eğitim seferberliği başlatıldı
Köy Enstitüleri, Türkiye'de ilkokul öğretmeni açığını kapatmayı hedefleyen çok yönlü bir kalkınma modeli olarak uygulandı. Hem modern tarım tekniklerinin hem de laik eğitimin köylere ulaştırılmasını sağladı. Şehirli ve köylü arasındaki sosyal ve kültürel uçurumun azaltılmasına katkı sundu.
Karma ve ücretsiz eğitim modeliyle fark yarattı
Köy Enstitüleri’nde kız ve erkek öğrenciler birlikte eğitim aldı. Eğitim tamamen ücretsizdi; öğrencilerin barınma, yiyecek ve giyecek gibi tüm ihtiyaçları devlet tarafından karşılandı. Eğitim yalnızca teorik bilgilerle sınırlı kalmadı; öğrenciler aynı zamanda tarım, hayvancılık ve el sanatları gibi alanlarda da uygulamalı eğitim aldılar.
Kapatılmasına rağmen iz bıraktı
28 Aralık 1954 tarihinde kapatılan Köy Enstitüleri, yalnızca 14 yıl faaliyette kalmasına rağmen, Türk eğitim sistemi üzerinde kalıcı bir etki bıraktı. Bu kurumlardan mezun olan öğretmenler, Türkiye’nin dört bir yanına dağılarak modern eğitim anlayışını ve kalkınma bilincini yaydı. Köy Enstitüleri’nin deneyimi, günümüzde de eğitim reformları için ilham kaynağı olmaya devam ediyor.
Kapatılma gerekçeleri: Siyaset, din ve ekonomi
Köy Enstitüleri'nin kapatılması, Demokrat Parti iktidarı döneminde gerçekleşti ve bu kararın arkasında birçok nedenin olduğu öne sürüldü:
Siyasi gerekçeler: Enstitüler, Cumhuriyet Halk Partisi'ne yakın olmakla suçlandı. Demokrat Parti, bu kurumları kapatarak CHP'nin etkisini zayıflatmayı amaçladı.
Dini tepkiler: Laik eğitimin temel alındığı bu kurumlar, muhafazakâr kesimlerin dini hassasiyetleri nedeniyle eleştirildi.
Ekonomik baskılar: Devlet bütçesi üzerindeki yükü gerekçe gösteren iktidar, enstitülerin yüksek işletme maliyetlerini gerekçe göstererek kapatma kararı aldı.
