Güneş’te son günlerde olağanüstü düzeyde aktivite tespit edildi. Bilim insanları, meydana gelen güçlü patlamalar sonucu uzaya fırlayan plazma parçacıklarının Dünya’ya ulaşabileceği uyarısında bulundu.
Güneş’te büyük patlamalar
Güneş’in AR4274 olarak adlandırılan aktif bölgesinde üç büyük patlama kaydedildi. İlki 7 Kasım, ikincisi 9 Kasım ve üçüncüsü 10 Kasım sabahı gerçekleşti. 9 Kasım’daki X1.7 şiddetindeki patlama, Türkiye saatiyle 09.30’da zirveye ulaştı ve güçlü bir radyo kesintisine yol açtı. Bu patlamadan kaynaklanan koronal kütle atımı (CME), doğrudan Dünya yönüne fırladı.
11-12 Kasım'a dikkat
Bilim insanları, bu parçacıkların 11-12 Kasım tarihlerinde Dünya’nın manyetik alanını etkileyeceğini tahmin ediyor. 7 Kasım’daki başka bir CME’nin ise 10 Kasım’da gezegenimizi kısmen “sıyırabileceği” bildirildi.
Jeomanyetik fırtına uyarısı
ABD Ulusal Okyanus ve Atmosfer Dairesi (NOAA), 10 Kasım için G1 (hafif), 11-12 Kasım için G2 (orta şiddette) jeomanyetik fırtına uyarısı yayımladı. Bu tür fırtınalar uydu sistemleri, GPS sinyalleri ve elektrik şebekelerinde kısa süreli kesintilere yol açabiliyor. Ayrıca, kuzey ışıkları (aurora) normalden daha güney enlemlerde görülebiliyor.
Dünya’ya doğru ilerleyen CME’ler
10 Kasım sabahı aynı bölgeden kaynaklanan ikinci bir X1.2 şiddetinde patlama daha kaydedildi ve bu patlama da Dünya yönüne yeni bir CME gönderdi. Şu anda gezegenimize doğru ilerleyen en az iki plazma bulutu tespit edildi. İlki 7 Kasım’daki patlamadan, ikincisi 9 Kasım’daki güçlü X1.7 patlamasından kaynaklanıyor.
Uzmanlar, 10 Kasım’daki X1.2 patlamasının ardından üçüncü ve muhtemelen daha güçlü bir CME’nin de Dünya’ya yöneldiğini düşünüyor. NASA’nın SOHO ve STEREO uzay gözlemevlerinden gelen veriler inceleniyor. İlk modeller, üçüncü CME’nin de 12 Kasım civarında Dünya’ya çarpabileceğini gösteriyor.
X sınıfı patlamaların önemi
Güneş patlamaları, Güneş’in manyetik alanında biriken enerjinin aniden serbest kalmasıyla ortaya çıkan yoğun radyasyon patlamaları olarak tanımlanıyor. Bu olaylar sırasında uzaya yüksek hızda parçacıklar fırlatılıyor ve Dünya’ya ulaştığında iletişim sistemlerinde bozulmalara neden olabiliyor.
X sınıfı patlamalar, bu olayların en güçlü türü olarak kabul ediliyor. “X” harfinin yanındaki sayı, patlamanın şiddetini gösteriyor. Örneğin X2, X1’den iki kat daha güçlü enerjiye sahip.
Önümüzdeki günlerde beklentiler
Uzmanlara göre, önümüzdeki birkaç gün boyunca Güneş’teki yüksek enerjili faaliyetlerin sürmesi halinde, manyetik fırtınalar ve parlak kuzey ışıkları Dünya genelinde daha sık gözlemlenebilir.
