Türkiye'nin sığınak yönetmeliğinde neler yer alıyor?

Türkiye'deki yeni binalarda sığınak bulundurulması gerektiği, 1988 yılında yürürlüğe girmiş olan 3194 sayılı İmar Kanunu'na dayanan Sığınak Yönetmeliği ile belirlenmiştir. Bu yönetmelik, sığınakların, çeşitli tehditler ve afetler karşısında koruma sağlaması için nasıl inşa edileceğini ve kullanılacağını net bir biçimde düzenlemektedir. Sığınaklar, nükleer ve konvansiyonel silahların etkileri başta olmak üzere, biyolojik ve kimyasal saldırılara karşı güvenlik önlemleri olarak karşımıza çıkmaktadır. Ayrıca, afet durumlarında da halkı korumayı hedefleyen sığınakların yapımını ve bakımını düzenleyen kurallar içermektedir.
 

Sığınak Çeşitleri

Sığınaklar, hem kullanılacak kişiler açısından hem de kullanım amaçlarına göre iki ana kategoriye ayrılmaktadır. Kullanıcı türüne göre sığınaklar, "özel sığınaklar" ve "genel sığınaklar" olarak tanımlanabilir. Özel sığınaklar, konutlar ve kamu binalarında yer alan, radyoaktif serpintiye, kimyasal ve biyolojik savaş unsurlarına, nükleer silahların etkilerine ve konvansiyonel silahların parçalandığı durumlara karşı bireyleri korumak için tasarlanmıştır. Öte yandan, genel sığınaklar, yoğun nüfus ve trafik akışının bulunduğu alanlarda halkın güvenliğini sağlamak amacıyla inşa edilen yapılardır. Kullanım amacına göre de sığınaklar, basınç sığınakları ve serpinti sığınakları olarak ayrılmaktadır. Basınç sığınakları, nükleer tehditler karşısında korunma amacıyla devlet tarafından inşa edilmektedir. Serpinti sığınakları ise özellikle konutların bodrum katlarında yer alan yapılandırmalardır ve radyoaktif, biyolojik ya da kimyasal etkilerden korunmayı hedeflemektedir.

Sığınak Yapım Zorunluluğu

Sığınak inşası, belirli kriterleri karşılayan yapıların zorunlu kıldığı bir durum olarak karşımıza çıkmaktadır. Özellikle 12 bağımsız bölümden fazla konutlar, 1500 metrekareden büyük ticaret alanları ve 3000 metrekareyi aşan sanayi tesisleri gibi büyük yapılar sığınak yapmak zorundadır. Ayrıca, otel ve yurt gibi sürekli konaklama imkânı sunan tesislerin de kişi sayısına göre sığınak bulundurması gerekmektedir. Ancak, bazı yapılar bu zorunluluktan muaf tutulmaktadır. Örneğin, ibadethaneler, düğün salonları, sinema ve tiyatrolar, otoparklar gibi daha küçük ölçekli yapılar sığınak bulundurmak zorunda değildir. Bu durum, doğal afetlerden ya da insan kaynaklı tehditlerden korunma konusunda önemli bir düzenleme sağlamaktadır.

Sığınakların Temel Özellikleri

Sığınakların inşa edileceği yerlerde bulunması gereken bazı temel özellikler bulunmaktadır. Her bir kişi için en az 1 metrekare alan ayrılması, sığınakların minimum iç yüksekliğinin 2.40 metre olması gerekmektedir. Ayrıca, sığınaklarda tuvalet, lavabo, havalandırma sistemi ve acil çıkış kapıları gibi temel gereçlerin bulundurulması zorunludur. Dış duvarlar belirli kalınlıktaki beton, tuğla ya da sıkıştırılmış toprak malzemeyle yapılmalıdır. Ayrıca mekanik havalandırma ve gerektiğinde jeneratör desteği sağlanmalıdır. Sığınakların, belirlenen amaçları dışında kullanılmaması önemli bir kuraldır. Sığınak alanının, tuvalet, duş ve mutfak nişi dışındaki net alanı ise dokuz metrekarenin altına düşmemelidir. Bu şartlar, sığınakların etkili ve güvenli bir şekilde kullanılmasını hedeflemektedir.

Havalandırma Sistemleri

Binalarda bulunan sığınakların havalandırma sistemleri, burada kalacak kişi sayısına göre düzenlenmelidir. Örneğin, bir kişi için gerekli hava miktarı belirli kriterlere göre sınıflandırılmaktadır. Bu sistemlerin etkili bir şekilde çalışması, sığınaktan olası bir tehlike anında çıkabilmek için hayati öneme sahiptir. Sığınaklarda, her bir kişi için gereken hava miktarı titizlikle hesaplanmalı ve havalandırma sistemleri buna göre ayarlanmalıdır. Ayrıca, kaç kişinin sığınakta konaklayacağına dair doğru bir öngörü yapılması gerekiyor. Zira sığınaklarda yeterli hava akışı sağlanmadığında, güvenlik riskleri ortaya çıkabilir. Bu nedenle havalandırma sistemlerinin işlevselliği, sığınakların güvenliğini artıran en önemli unsurlardan biridir.