Sosyalist Enternasyonal Konsey Toplantısı'nda Silivri'de tutuklu bulunan CHP'nin Cumhurbaşkanı adayı Ekrem İmamoğlu'nun mektubu okundu. "Milyonlarla demokrasi ve adalet talebinde buluştuğum için siyasi tutukluyum" diyen İmamoğlu, "Tarihin bize söylediği nettir; Otokrasiler yenilmez değildir. Geçmişte yenildiler, yine yenilecekler. Sosyalist Enternasyonal, bunu çok iyi bilir" ifadelerini kullandı. Peki Otokrasi ne demek? Otokrasi nedir? Otokratik lider ne anlama gelir?
Otokrasi ne demek? Otokrasi nedir?
"Otokrasi ne demek?" sorusuna verilecek en kısa yanıt, "tek kişinin mutlak egemenliği" olur. Bu kişi genellikle bir kral, diktatör ya da siyasi lider olabilir. Bu tür rejimlerde hukuki denetim mekanizmaları çalışmaz, yargı bağımsız değildir, medya ise çoğunlukla sansür altındadır. Otokrat, iktidarını korumak için muhalefeti bastırır, ifade özgürlüğünü sınırlar ve toplumu kontrol altında tutmak için yoğun propaganda kullanabilir.
OTOKRATİK LİDER NE DEMEK?
Otokratik lider, yönetim tarzı olarak katılıma ve istişareye kapalı, tüm kararları tek başına alan kişidir. Bu liderler hem siyasette hem de özel sektörde görülebilir. Şirketlerde çalışanların fikirlerini önemsemeyen, emir-komuta zincirine dayalı bir sistem kuran yöneticiler de otokratik liderlik örneği sergiler. Eğitim kurumlarında veya aile yapılarında dahi otokratik yaklaşımlar gözlemlenebilir.
OTOKRATİK LİDERİN ÖZELLİKLERİ NELERDİR?
Otokratik liderler karar alırken başkalarının görüşlerine danışmaz. Genellikle "ben bilirim" anlayışıyla hareket ederler. Disiplin ön plandadır. Hatalara karşı hoşgörüsüzdürler. Eleştiriye kapalı bir tutum sergilerler ve sorgulayan insanları tehdit olarak görürler. Bu tarz liderlik, kısa vadede karar alma sürecini hızlandırabilir; ancak uzun vadede ekip ruhunu ve yaratıcılığı bastırır.
OTOKRASİ HANGİ ALANLARDA GÖRÜLÜR?
Otokrasi sadece siyasi rejimlerde değil, hayatın birçok alanında karşımıza çıkar. Örneğin, aile içinde tüm kararları tek başına alan bir ebeveyn otokratik tutum sergiliyor olabilir. Eğitimde sadece ezberci yöntemlere dayanan ve öğrencilerin sorgulamasına izin vermeyen sistemler de otokratik özellik taşır. Aynı şekilde, şirketlerde çalışanlara söz hakkı tanımayan patronlar da bu tanım içine girer.
OTOKRASİ İLE DEMOKRASİ ARASINDAKİ FARKLAR
Otokrasi, halkın değil bir kişinin söz sahibi olduğu bir sistemdir. Demokrasi ise katılımcı ve çoğulcu bir anlayışa dayanır. Demokratik rejimlerde güçler ayrılığı ilkesi geçerliyken, otokrasilerde tüm yetki tek merkezde toplanır. Bu durum, keyfi yönetimi beraberinde getirir. Ayrıca demokrasilerde seçimler özgür ve adildir; oysa otokratik rejimlerde seçimler varsa bile çoğu zaman göstermeliktir.
Otokrasi, kısa vadede düzen sağlayabilir gibi görünse de uzun vadede bireysel özgürlükleri tehdit eder. Basının özgür olmadığı, hukukun işlemediği, halkın susturulduğu bir ortamda gelişme sağlamak mümkün değildir. Bu nedenle demokratik değerlere sahip çıkmak ve otoriter eğilimleri erkenden fark etmek toplumsal refah açısından hayati önem taşır.
