Aydın’ın Sultanhisar ilçesinde yer alan Nysa Antik Kenti’nde yürütülen kazılarda, yaklaşık 1800 yıllık kütüphane merdivenleri ortaya çıkarıldı. Roma döneminin önemli eğitim ve kültür merkezlerinden biri olan Nysa, iki yakalı bir vadi üzerine kurulduğu için “iki yakalı kent” olarak biliniyor.
Zeytin ağaçları arasından yükselen ve yaklaşık 2 bin 300 yıllık geçmişe sahip olan antik kent; gymnasium, tiyatro, stadion, agora, meclis binası, geniş caddeleri, Akharaka Tapınağı ve Batı Anadolu’nun en iyi korunmuş kütüphanelerinden biri ile dikkat çekiyor.
Kütüphaneye çıkan basamaklar ilk kez ortaya çıkarıldı
Kazılar, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Arkeoloji Bölümü’nden Prof. Dr. Serdar Hakan Öztaner başkanlığında sürdürülüyor. Öztaner, 2025 yılı kazı sezonunda ana cadde üzerinde ilerlerken kütüphanenin aksına ulaştıklarını ve buradan kütüphaneye çıkan basamakları açığa çıkardıklarını belirtti.
“Bu basamaklar bizim için çok önemliydi” diyen Öztaner, caddeden kütüphaneye geçişteki yaklaşık 2 metrelik kot farkının nasıl aşıldığının bugüne kadar bilinmediğini vurguladı. Bulunan merdivenlerin bu soruya net bir yanıt verdiğini ifade etti.
Beş basamakla mermer avluya çıkılıyor
Kütüphanenin milattan sonra 130 yılında inşa edildiğini belirten Öztaner, cadde ve sokak sisteminin ise Roma İmparatoru Augustus dönemine kadar uzandığını söyledi.
Araştırmalara göre, 2. yüzyılda var olan ana cadde üzerine kütüphaneye ulaşımı sağlayan basamaklar eklendi. Beş basamakla kütüphanenin önündeki mermer döşeli avluya çıkılıyor. Bu basamaklar, kütüphanenin bulunduğu adanın tam merkezinde yer alıyor ve yapının ana girişini oluşturuyor.
Batı Anadolu’nun en iyi korunmuş kütüphanelerinden biri
Araştırmacılar, Efes’teki Celsus Kütüphanesi’nden sonra inşa edilen Nysa Kütüphanesi’nin, Batı Anadolu’nun en iyi korunmuş örneklerinden biri olduğunu vurguluyor. Antik kaynaklara göre yapıda 16 kitap rafı bulunuyor ve bu raflarda dönemin önemli el yazmaları yer alıyordu.
Prof. Dr. Öztaner, Nysa’yı ziyaret edenlerin hayranlıkla gezdiği bu yapının, antik çağda bilginin ve eğitimin merkezi konumunda olduğunu belirterek, bulunan merdivenlerin kütüphanenin mimari bütünlüğünü daha iyi anlamaya katkı sağladığını ifade etti.
