Stres, sağlığımız üzerinde ciddi etkiler yaratabiliyor; baş ağrısı, mide problemleri ve uykusuzluk gibi fiziksel belirtilerle kendini gösterebiliyor. Peki stres iştahımızı neden etkiliyor ve bu konuda neler yapabiliriz?
Stres nedir?
ABD’de Yale Üniversitesi’nden klinik psikolog Prof. Rajita Sinha’ya göre stres, “o an hiçbir şey yapamayacağınızı hissettiğiniz, size fazla gelen zorlu durumlara vücudunuzun ve zihninizin verdiği tepki” olarak tanımlanıyor. Hipotalamus bölgesi tetiklenerek adrenalin ve kortizol gibi hormonlar salınıyor, bu da kalp atışını hızlandırıp tansiyonu yükseltiyor.
Stres iştahı nasıl etkiliyor?
Dr. Mithu Storoni, stresin bazı insanlarda iştahı tamamen kapatabileceğini, bazılarında ise açlığı artırabileceğini söylüyor. Bunun nedeni, beyin ve mideyi birbirine bağlayan vagus sinirinin stresle baskılanması ve beynin enerji ihtiyacını karşılamak için yiyecek arayışına girmesi.
Kronik stres ve metabolizma
Kronik stres, kan şekeri seviyelerini yükseltebilir, insülin direncine yol açabilir ve uzun vadede diyabet riskini artırabilir. Prof. Sinha’ya göre stres ve yeme alışkanlıkları arasında oluşan bu kısır döngü, kırılması zor bir sorun yaratıyor.
Stresle başa çıkmanın yolları
Uzmanlar, stresli dönemlerde iştahı kontrol altında tutmak için uyku ve egzersize önem vermeyi öneriyor. Düzenli uyku, hipotalamus, hipofiz ve böbrek üstü bezlerini dengeleyerek stres hormonlarının üretimini durduruyor. Egzersiz ise beyin fonksiyonlarını güçlendirip stresi azaltıyor.
Hangi gıdalardan kaçınmalı?
Stresli dönemlerde şekerli ve işlenmiş gıdalardan uzak durmak, sağlıklı ve küçük porsiyonlu öğünler tüketmek öneriliyor. Protein açısından zengin et, balık ve bakliyat ile tam tahıllı karbonhidratlar tercih edilebilir. Ayrıca alkol tüketimini azaltmak ve sosyal çevreden destek almak da faydalı oluyor.
Uzmanlardan özet tavsiye
Prof. Sinha ve Dr. Storoni, stres ile yeme arasındaki ilişkiyi yönetebilmek için temel alışkanlıklara dönülmesi gerektiğini vurguluyor. Sağlıklı yemek planlaması, uyku düzeni ve egzersizle stres kaynaklı yeme döngüsü kırılabilir ve gıda ile ilişki yeniden sağlıklı hâle getirilebilir.
