İngiltere’deki British Library raflarında yüzyıllardır saklı kalan bir kitap, edebiyat tarihinin en tartışmalı sorularından birine ışık tuttu. Yeni keşfedilen el yazmaları, William Shakespeare’in eserlerinde Dante Alighieri’nin İlahi Komedyası’ndan yalnızca kelime değil, doğrudan tema ve karakter alıntıları yaptığını gösteriyor.
The Times’ta yer alan habere göre, İtalyan yazar Francesco Sorti ve araştırmacı eşi Rita Monaldi’nin yürüttüğü incelemede, İlahi Komedya’nın eski bir nüshasında John Florio’ya ait el yazısı notlar bulundu. Florio, Shakespeare’le aynı dönemde yaşamış bir yazar, çevirmen ve sözlük yazarıydı.
Çeviri Yoktu, Ama İlham Vardı
Dante’nin başyapıtı İlahi Komedya, 1782’ye kadar İngilizceye çevrilmemişti. Bu nedenle Shakespeare’in (1564–1616) Dante’yi doğrudan okuyup okuyamayacağı uzun süredir merak konusuydu. Ancak Florio’ya ait olduğu tespit edilen bu karalamalar, o dönemde İlahi Komedya’nın İtalya dışına çıktığını ve Shakespeare’in doğrudan bu eserden etkilendiğini kanıtlar nitelikte.
Altı Çizili Satırlar, Tanıdık Replikler
Florio’nun notlarında yalnızca kelimeler değil, tüm pasajlar, hatta karakterler işaretlenmiş. Bu pasajların bazıları, Shakespeare’in Henry IV ve The Winter’s Tale gibi eserlerinde neredeyse birebir şekilde yer alıyor. Örneğin Dante’nin “dünyasal ün bir rüzgar esintisidir” sözü, Shakespeare’in "Rumour" karakteriyle adeta yeniden yorumlanıyor.
Kayıp Kitap, Yeniden Yazılan Tarih
İtalya’daki Insubria Üniversitesi’nden Marianna Iannaccone, Florio’nun kayıp olduğu düşünülen İlahi Komedya nüshasını yıllar süren araştırma sonucunda British Library’de buldu. El yazısıyla dolu kenar notları, edebi bir iz bırakmakla kalmadı, aynı zamanda Shakespeare’in yaratım sürecine dair yeni bir pencere açtı.
Francesco Sorti ve Rita Monaldi, bu tarihi bulguyu “Shakespeare’s Dante” adlı yeni kitaplarında ayrıntılı olarak işliyor. Monaldi, “Shakespeare’in çevresinde Dante’yi bilen insanlar olduğu biliniyordu, ancak ilk kez birinin bu esere sahip olduğunu ve üzerinde sistemli çalıştığını fiziksel olarak kanıtladık” dedi.
Edebiyat Tarihi Yeniden Yazılıyor
Bu çarpıcı bulgular, yalnızca Shakespeare’in ilham kaynaklarını değil, Rönesans dönemi edebi etkileşimlerini de yeniden değerlendirme ihtiyacını doğuruyor. Florio’nun yalnızca bir çevirmen değil, aynı zamanda Shakespeare’in arkasındaki gizli bir edebi danışman olduğu fikri, önümüzdeki yıllarda edebiyat tartışmalarının merkezinde yer alabilir.
