Suriyeliler Esad’ın düşüşünün yıldönümünü havai fişekler ve törenler eşliğinde kutladı
Şenlikler, ülkenin mezhepsel şiddet, derin ekonomik zorluklar ve anlamlı bir toparlanmayı engelleyen güvenlik açıklarıyla boğuştuğu bir dönemde gerçekleşiyor. Yeni liderler ayrıca, bölgesel çıkarları dengelemeye ve kökleşmiş sosyal, siyasi ve dini bölünmeleri yönetmeye çalışırken, Suriye’nin tahmini 25 milyonluk nüfusu için eşitlikçi bir yönetim sergileyecek kurumları nasıl inşa edecekleri sorunuyla da karşı karşıya.
Esad'ın devrilmesinden bir yıl sonra, pek çok Suriyeli kavuştukları özgürlüğün sevincinde birleşti.
Şafak vaktiyle birlikte, soğuk ve durgun havada ezan sesi yankılanırken binlerce kişi Şam'daki tarihi Emevi Camii'ne akın etti. Aralarında gün doğmadan gelen Cumhurbaşkanı Ahmed el-Şara da vardı. Caddeleri, halka neye katlandıklarını ve şimdi neyi kutladıklarını hatırlatan "Tek ülke, tek halk" ve "Karanlık dönem bitti" gibi sloganların yer aldığı reklam panoları süslüyordu. Saatler sonra atların, motosikletlerin, tankların ve helikopterlerin yer aldığı askeri bir geçit töreni sahne aldı.
Aslen Suriye’nin güneybatısındaki Dera’dan olan ve Şam’da tüccarlık yapan 48 yaşındaki Muhammed Hariri, "Zulüm sona erdi," dedi. "Gelecek konusunda iyimserliğimizi koruyoruz."
Sayın Hariri’nin iyimserliği, Suriye’yi elli yıldan fazla bir süre yöneten Esad hanedanı altında halkın hissettiği korkuyla tam bir tezat oluşturuyordu. Hem Beşar Esad hem de babası Hafız Esad döneminde rejim, işkence, hapis ve korku yoluyla muhalefeti susturarak demir yumrukla kontrolü elinde tuttu.
Ülke üzerindeki hakimiyetleri, yaklaşık 14 yıllık bir felakete dönüşen ve bazı tahminlere göre yarım milyondan fazla cana mal olan iç savaşın patlak verdiği 2011 yılına kadar sürdü. Suriyeli mülteciler dünyanın dört bir yanına dağıldı ve ülkenin bir zamanlar canlı olan şehirleri harabeye döndü.
Ancak geçen Aralık ayında isyancıların hükümet kalelerini ele geçirmesi, ordu mevzilerini yarması ve başkenti hızla ele geçirmesiyle tüm bunlar sona erdi. El Kaide ile müttefik bir isyancı grubun eski komutanı olan El-Şara, Suriye’nin fiili lideri olarak ortaya çıktı ve hızla ülkenin uluslararası yüzü olmaya girişti.
El-Şara, Başkan Trump ile görüştü ve Eylül ayında Birleşmiş Milletler’de bir konuşma yaptı; bu, neredeyse 60 yıldır bir Suriyeli liderin yaptığı ilk konuşmaydı. Amerika Birleşik Devletleri’nin ülke ekonomisini felce uğratan yaptırımların çoğunu kaldırmasını sağlamayı başardı. Uluslararası yatırımcıları, yatırım ve ticaret yoluyla Suriye’nin yeniden inşasını finanse etmeye çağırdı.
Kuvvetlerinin bir yıl önce Şam’a girerken giydiği kıyafetin aynısını giyen El-Şara, Pazartesi akşamı yaptığı konuşmada, "Münfesih rejimle savaşımızın sona ermesi, yalnızca çalışma, gayret ve özveri alanlarında yeni bir savaşın başlangıcı anlamına geliyordu," dedi. "Bu; sözle eylemi, vaatle icraatı ve değerle uygulamayı uyumlu hale getirme savaşıdır."
Yine de Cumhurbaşkanı ve pek çok Suriyelinin iyimserliğine rağmen endişeler devam ediyor.
Ekmek ve yakıt sübvansiyonlarındaki kesintiler, vatandaşları artan fiyatlarla mücadele etmek zorunda bıraktı. Son günlerde The New York Times'a konuşan bazı Suriyeliler, hükümetin yıldönümü reklamlarını içeren panolara ve yetkililer için lüks araçlara öncelik vermesinden duydukları hayal kırıklığını dile getirdi. İş imkanlarının azlığı ve düşük ücretler nedeniyle bazı genç Suriyeliler göçü daha iyi bir gelecek için tek umut olarak görüyor.
Şam’daki bir sebze ve meyve pazarında çalışan 30 yaşındaki Azab Toumeh, "Ne bir gelişme ne de bir umut görüyorum," dedi. Günde 6 dolar kazandığını belirten Toumeh, kız kardeşine ve savaşta öldürülen ağabeyinin yetim kalan çocukları da dahil olmak üzere 14 çocuğa baktığını ifade etti.
Suriye’nin zorlukları, El-Şara hükümetinin bölünmüş bir toplumu yönetme konusundaki devasa göreviyle daha da kötüleşti. Mezhepsel şiddet geçtiğimiz yıl binlerce kişinin ölümüne neden oldu. Mart ayında silahlı adamlar, çoğunluğu Esad'ın da mensubu olduğu Alevi azınlıktan olmak üzere 1.600'den fazla sivili öldürdü. Temmuz ayında ise güneydeki Süveyda vilayetinde, bir başka azınlık grup olan Dürzi savaşçılar ile hükümet güçleri arasında çıkan çatışmalarda yüzlerce kişi öldü.
Süveydalı 53 yaşındaki insan hakları aktivisti Najwa Altaweel, "Birlikte bir ülke inşa etmeyi hayal ediyorduk," dedi. Ancak oradaki cinayetlerden sonra bu iyimserlik yok oldu. "Hayal kırıklığıyla baş başa kaldık ve rüyalarımız yok oldu."
Lazkiye sahil ilinde jinekolog olan Fidaa Deeb, Esad’ın yakın çevresindekiler dışındaki pek çok Alevinin ötekileştirildiğini ve Esad’ın devrilmesinden sonra değişim umut ettiğini söyledi. Ancak Sayın Deeb, işten çıkarmalar ve maaşların ödenmemesiyle hoşnutsuzluğun körüklendiğini ve ayrımcılığın devam ettiğini kaydetti.
Telefonla yaptığı açıklamada, "Bugünkü hissimiz korku ve endişe," dedi. "Önceki rejimin hatalarının aynısı tekrarlanıyor."
Cumartesi günü, kuzeydoğudaki Kürt liderliğindeki yönetim, güvenlik endişelerini gerekçe göstererek yıldönümünü anan her türlü halk toplanmasını yasakladı. Yönetim, El-Şara’nın merkezi kontrol ısrarını reddetti ve iki taraf arasındaki ilişki gerginliğini koruyor.
Şam’ın Kürt nüfuslu mahallesi Vadi el-Meşari’de beyaz eşya dükkanı işleten 47 yaşındaki Zinan Osman, "Beşar'ın çürümüş rejimi gitti ama hepimiz bundan sonra ne olacağı korkusu içindeyiz," dedi. “Kışkırtıcılık yapan kimse cezalandırılmıyor.”
Kaynak: The New York Times
