Avrupa Birliği'nde evlerini yeterince ısıtamayanların oranı, Rusya’nın Ukrayna’yı işgaliyle tetiklenen enerji krizinden bu yana yeniden yükselişe geçti. Barınma bir sosyal hak olmasına rağmen Avrupa genelinde on milyonlarca insan soğuk evlerde yaşamak zorunda kalıyor.
AB İstatistik Ofisi Eurostat’a göre Birlik genelinde 41 milyondan fazla kişi, evini ısıtamayacak ölçüde maddi zorluk yaşıyor. Bu sayı, AB nüfusunun yüzde 9,2’sine denk geliyor. Yakıt yoksulluğu yaşayanların yaklaşık üçte ikisi, AB’nin dört büyük ekonomisinde ikamet ediyor.
Soğuk bir evde yaşamak yalnızca psikolojik olarak zorlayıcı değil; araştırmalar, düşük sıcaklıkların felç, solunum yolu enfeksiyonları ve kazalar dahil birçok sağlık riskini artırdığını gösteriyor.
Hangi ülkelerde durum daha ağır?
Yakıt yoksulluğu oranları ülkeden ülkeye ciddi farklılık gösteriyor.
AB içinde evini ısıtamayanların oranı Finlandiya’da yüzde 2,7 ile en düşük seviyede.
Bulgaristan ve Yunanistan’da bu oran yüzde 19’a kadar yükseliyor.
AB adayları ve EFTA ülkeleri dahil edildiğinde tablo daha geniş bir aralık sunuyor:
İsviçre: yüzde 0,7
Arnavutluk: yüzde 33,8
Kuzey Makedonya: yüzde 30,7
Litvanya, İspanya, Portekiz, Türkiye, Güney Kıbrıs, Karadağ, Fransa ve Romanya’da yakıt yoksulluğu oranı yüzde 10’un üzerinde. İtalya ve Almanya ise AB ortalamasının altında kalıyor.
Türkiye, İspanya ve Fransa ilk sıralarda
36 ülke arasında yakıt yoksulluğundan en fazla etkilenen nüfus Türkiye’de bulunuyor. Son yıllarda oran azalsa da 2024’te 12,9 milyon kişi evini yeterince ısıtamadı.
Eurostat’ın 2025’in ilk yarısına ait verileri, Türkiye’nin hem euro bazında hem de satın alma gücü paritesine göre Avrupa’nın en ucuz ikinci doğal gaz fiyatına sahip olduğunu gösteriyor. Elektrik fiyatlarında da Türkiye, euro bazında en ucuz, SGP-PSS’e göre en ucuz üçüncü ülke konumunda.
Buna rağmen nüfusun önemli bir bölümü düşük gelir ve enerji verimsizliği nedeniyle yakıt yoksulluğu yaşamaya devam ediyor.
İspanya’da 8,5 milyon, Fransa’da 8,1 milyon, Almanya’da 5,3 milyon, İtalya’da ise 5,1 milyon kişi evini yeterince ısıtamadı.
Yakıt yoksulluğunu ne tetikliyor?
Avrupa Komisyonu’na göre bu durum üç temel nedenden kaynaklanıyor:
Hane bütçesinin büyük kısmının enerji giderlerine gitmesi
Düşük gelir
Evlerin ve cihazların düşük enerji verimliliği
Komisyon, COVID-19 sonrası ekonomik daralma, enerji fiyatlarındaki artış ve Rusya-Ukrayna savaşı gibi gelişmelerin tabloyu daha da ağırlaştırdığını belirtiyor.
Son yıllardaki eğilim nasıl?
Evlerini ısıtamayanların oranı 2011’den itibaren düşüş eğilimindeydi; ancak 2021’den sonra yeniden yükseldi. Geçen yıl ise enerji fiyatlarındaki gerileme, enerji verimliliği yatırımları ve sosyal destek politikaları sayesinde kısmi bir iyileşme görüldü.
