Erkek cinsiyetinin oluşumunda temel rol oynayan Y kromozomu, son günlerde yeniden bilim insanlarının gündeminde. İnsanlarda erkeklerde XY, kadınlarda ise XX kromozom dizilimi bulunuyor. Y kromozomu; erkek gelişimini sağlayan SRY başta olmak üzere kritik genleri taşıdığı için biyolojik cinsiyetin belirlenmesinde kilit öneme sahip.
Ancak evrimsel biyoloji alanında yapılan bazı çalışmalar, Y kromozomunun milyonlarca yıl boyunca ciddi bir gen kaybı yaşadığına dikkat çekiyor. Bu durum, “Y kromozomu bir gün tamamen yok olabilir mi?” sorusunu tekrar gündeme taşıdı.
“Genlerin büyük kısmını kaybetti” görüşü
Evrimsel biyolog Jenny Graves, Y kromozomunun atalarından bu yana önemli ölçüde küçüldüğünü ve pek çok genini kaybettiğini savunuyor. Graves’e göre bu süreç aynı hızla devam ederse Y kromozomu milyonlarca yıl içinde işlevini yitirebilir.
“Yok olma ihtimali zannedildiği kadar yüksek değil”
MIT’den genetikçi Jenn Hughes ve ekibi ise daha temkinli bir yaklaşım sunuyor. Özellikle primatlar üzerinde yapılan geniş çaplı genom incelemeleri, Y kromozomunun uzun süredir kararlı bir yapıya sahip olduğunu gösteriyor. Araştırmalar, kromozomun işlevini tamamen kaybetme ihtimalinin öne sürüldüğü kadar yüksek olmayabileceğine işaret ediyor.
Erkekler yok mu olacak?
Bilim insanlarına göre böyle bir senaryo gerçekçi değil. Y kromozomu zamanla değişse bile türler, gen aktarımı için yeni biyolojik yollar geliştirebiliyor. Bazı hayvan türlerinde Y kromozomu kaybolmasına rağmen erkek cinsiyetini belirleyen alternatif mekanizmalar evrimleşmiş durumda.
Y kromozomunun geleceğiyle ilgili fikir ayrılıkları sürse de uzmanlar, yakın gelecekte insanlarda böyle bir yok olma ihtimalinin söz konusu olmadığını vurguluyor. Genetik çalışmalar ilerledikçe kromozomun evrimsel geçmişi ve geleceği daha net anlaşılacak.
