F-35 Lightning II: 5. nesil çok rollü savaş uçağı
F-35 Lightning II, Lockheed Martin tarafından geliştirilen ve JSF (Joint Strike Fighter) programı kapsamında üretilen 5. nesil, düşük radar izli, çok rollü bir savaş uçağıdır. Geliştirilme amacı, ABD Hava Kuvvetleri'nin F-16, A-10 ve F/A-18 gibi eskiyen uçaklarının yerini alabilecek, geniş görev yelpazesinde çalışabilecek yeni nesil bir uçak oluşturmaktı.
JSF yarışması ve tasarım süreci
Program kapsamında Lockheed Martin ve Boeing firmaları ön tasarımlarıyla yarıştı. Boeing X-32 modelini geliştirirken, Lockheed Martin X-35 prototipini sundu. Yarışma sonucunda X-35 başarılı bulunarak F-35 adıyla seri üretime alındı.
Teknik özellikler
- Kanat açıklığı: 11 metre
- Yüksüz ağırlık: 13.000-16.000 kg (varyanta göre)
- Yüklü ağırlık: 22.000 kg
- Azami kalkış ağırlığı: 32.000 kg
- Motor: Pratt & Whitney F135
- Azami hız: Mach 1,6
- Menzil: 1.600 - 2.600 km
- Azami irtifa: 18.000 metre
Uçak, düşük radar görünürlüğü için özel tasarım hatlarına, RAM kaplamalı boyalara ve gövde içi silah istasyonlarına sahiptir. F135 motoru, F-22’deki F119’dan geliştirilmiş olup hava-yer görevleri için optimize edilmiştir.
Farklı görevler için üç varyant
F-35 platformu, üç farklı varyant ile geliştirilmiştir:
- F-35A: Konvansiyonel kalkış ve iniş yapan model
- F-35B: Kısa kalkış ve dikey iniş (STOVL) özellikli model
- F-35C: Uçak gemilerine iniş-kalkış yapabilen deniz kuvvetleri varyantı
Bu varyantların yaklaşık %80'i ortak parçaları kullanmaktadır. Ayrıca bazı ülkeler, kendi özel ihtiyaçlarına göre F-35I (İsrail) ve CF-35 (Kanada) gibi özelleştirilmiş modeller tedarik etmiştir.
F-35 kullanan ülkeler
F-35 şu anda birçok ülkenin hava kuvvetleri envanterinde aktif olarak kullanılmaktadır. Başlıca kullanıcı ülkeler şunlardır:
- ABD
- Birleşik Krallık
- İtalya
- Hollanda
- Avustralya
- Norveç
- Japonya
- Güney Kore
- İsrail
- Belçika
- Polonya
- Finlandiya
Türkiye F-35 programından neden çıkarıldı?
Türkiye, S-400 hava savunma sistemi alımı nedeniyle F-35 programından çıkarılmıştır. İlk etapta 2013’te Çin’den alınmak istenen HQ-9 sistemi, NATO standartlarına uymadığı gerekçesiyle iptal edilmişti. Ardından 2016 yılında Türkiye, Rusya ile S-400 alımı için anlaşmaya vardı.
ABD, bu adımı NATO güvenlik protokolleriyle çeliştiği gerekçesiyle eleştirdi. 2019’da S-400’lerin konuşlandırılmasıyla birlikte, Türkiye’nin F-35 teslimatları durduruldu ve ortak üretici statüsü askıya alındı.
ABD Başkan Yardımcısı Mike Pence, bu süreçte “Türkiye, NATO ittifakını mı koruyacak, yoksa Rusya’yla tehlikeli bir ortaklığa mı girecek?” sözleriyle durumu özetlemişti. Türkiye ise F-35 projesinden çıkarılmasının savunmuştu.
